Útgjöld eftirlitsstofnana aukast áfram Ari Brynjólfsson skrifar 16. september 2019 06:00 Fjárlög næsta árs voru kynnt í síðustu viku. Útgjöld til eftirlitsstofnana ríkisins halda áfram að aukast líkt og fyrri ár. Fréttablaðið/Anton Brink Útgjöld eftirlitsstofnana jukust um meira en helming á árunum 2010 til 2018. Í fjárlagafrumvarpi næsta árs sem kynnt var fyrir helgi er gert ráð fyrir vaxandi útgjöldum eftirlitsstofnana. Í tölum sem Fréttablaðið tók saman úr ársskýrslum 21 stofnunar sem sinnir eftirliti kemur í ljós að útgjöld stofnananna jukust um rúm 57 prósent frá 2010 til 2018. Þegar tekin eru saman framlög til stofnananna í fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 2020 er gert ráð fyrir að útgjöld þeirra verði 2,3 prósentum hærri en árið 2018. Alls sinna 34 stofnanir eftirliti hér á landi, sumar þeirra hafa það ekki sem aðalhlutverk. Er því erfitt að meta heildarumfang. Sem dæmi gaf Seðlabanki Íslands frá sér tölur um eftirlitshlutverk sitt í tengslum við fyrirspurn Óla Björns Kárasonar, þingmanns Sjálfstæðisflokksins, árið 2016, var þá fjöldi stöðugilda sem sinnti eftirlitsstörfum kominn í 24 úr 10. Samkvæmt nýjustu ársskýrslu sinna 11 starfsmenn eftirliti af alls 184 starfsmönnum.Nokkrar eftirlitsstofnanir hafa ekki gefið út ársskýrslu og er ekki að finna á fjárlögum, eru það Gæða- og eftirlitsstofnun félagsþjónustu og barnaverndar, sem starfar innan félagsmálaráðuneytisins, og Endurskoðendaráð og Eftirlitsnefnd fasteignasala sem fjármagna sig alfarið með gjaldtöku. Ein ný eftirlitsstofnun tók til starfa á tímabilinu sem Fréttablaðið skoðaði. Nefnd um eftirlit með lögreglu tók til starfa í byrjun árs 2017. Útgjöldin fyrsta starfsárið voru 12,8 milljónir, ári eftir voru útgjöldin komin upp í 21,7 milljónir. Til að meta umfang eftirlitsstofnana tók Fréttablaðið saman útgjöld 21 stofnunar eins og þau koma fram í ársskýrslum áranna 2010, 2014 og 2018. Útgjöld þeirra fóru úr 12 milljörðum króna árið 2010 í 12,8 milljarða árið 2014 og í 19 milljarða króna árið 2018 þegar miðað er við verðlag ársins 2019. Á næsta ári er gert ráð fyrir að útgjöldin verði 19,5 milljarðar króna til þessara eftirlitsstofnana. Nokkur umræða skapaðist um eftirlitsstofnanir árið 2013 í tengslum við vinnu hagræðingarhóps ríkisstjórnarinnar. Guðlaugur Þór Þórðarson, þáverandi varaformaður hagræðingarhópsins og núverandi utanríkisráðherra, sagði við Fréttablaðið í september 2013 að fyrri ríkisstjórn hefði forgangsraðað í þágu eftirlitsiðnaðarins. Vildi hann þá endurskipuleggja kerfið með það að markmiði að ná fram hagræðingu. Gagnrýndi hann meðal annars að framlög til fjölmiðlanefndar hefðu hækkað úr 17,5 milljónum árið 2008 í 38,5 milljónir árið 2012. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, þáverandi forsætisráðherra, skipaði vinnuhóp sumarið 2014 til að fara yfir lög, reglur og stjórnsýslu mikilvægra eftirlitsstofnana. Sá hópur skilaði áfangaskýrslu haustið 2014 þar sem lagt var til að heildarendurskoðun yrði gerð á eftirlitsstofnunum þar sem verkefni þeirra yrðu greind og að því búnu sameinuð og samþætt. Einnig að fjárveitingar til eftirlitsstofnana yrðu grundvallaðar á árangursmati og að þingnefnd yrði falið að hafa eftirlit með starfsemi þeirra.Skúli Sveinsson lögmaður var formaður vinnuhóps forsætisráðherra sem átti að fara yfir lög um eftirlitsstofnanir.Fréttablaðið/ErnirMiðuðu tillögurnar að því að stofnanirnar hættu að vera í eins konar löggæsluhlutverki og yrðu þjónustustofnanir. Til hliðsjónar voru gögn og skýrslur OECD um hvernig stuðla megi að hagkvæmni og skilvirkni við meðferð mála. Skúli Sveinsson lögmaður, sem gegndi formennsku í vinnuhópnum, segir að vinnan hafi runnið út í sandinn eftir útgáfu fyrstu áfangaskýrslunnar. „Það virtist ekki vera áhugi hjá stjórnvöldum á að halda starfi hópsins áfram, eftir að ég skilaði skýrslunni heyrði ég ekki meira af þessu,“ segir Skúli. Verkefnið var mjög umfangsmikið. „Við áttum að skoða allar reglur og fara yfir allar eftirlitsstofnanir. Það er bara lífstíðarverkefni. Það kostar stórfé að skoða þetta af einhverri alvöru,“ segir Skúli. „En ef þú setur það í samhengi við kostnaðinn við að reka eftirlitsstofnanirnar þá væri hægt að setja af stað vinnu við að straumlínulaga kerfið fyrir aðeins 0,1 prósent af þeim kostnaði, það var meira en við fengum.“Fréttin hefur verið leiðrétt vegna reiknivillu. Birtist í Fréttablaðinu Fjárlagafrumvarp 2020 Stjórnsýsla Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Innlent Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Innlent Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Innlent Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Innlent Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Innlent Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Innlent Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Innlent Vaktin: Totur farnar að teygja sig til norðurs Innlent Atburðarás gærdagsins í myndum Innlent Fleiri fréttir „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Boða verkföll í tíu leikskólum í desember Í beinni frá gosstöðvum, undrun á vegferð seðlabankans og lokasprettur Atburðarás gærdagsins í myndum Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Virkni í þremur gígum og mest í miðjunni Mikill meirihluti vill ekki sjá sjókvíaeldi í Seyðisfirði Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi FA klagar Willum Þór til umboðsmanns Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Bílar og byggingariðnaður losar mest í Reykjavík „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Rokk og ról í Rockville holunni frestast fram í janúar Framsókn með þriggja prósenta fylgi í borginni Gist í um tuttugu húsum í Grindavík Njarðvíkuræðin heldur sem stendur og vaxtakjörin útskýrð á mannamáli Útkall vegna reyks við Borgarholtsbraut Ekki þörf enn á að stækka varnargarða við Bláa lónið Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Meirihluti styður verkfallsaðgerðir kennara Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Hótaði heimilismönnum með skærum Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Sjá meira
Útgjöld eftirlitsstofnana jukust um meira en helming á árunum 2010 til 2018. Í fjárlagafrumvarpi næsta árs sem kynnt var fyrir helgi er gert ráð fyrir vaxandi útgjöldum eftirlitsstofnana. Í tölum sem Fréttablaðið tók saman úr ársskýrslum 21 stofnunar sem sinnir eftirliti kemur í ljós að útgjöld stofnananna jukust um rúm 57 prósent frá 2010 til 2018. Þegar tekin eru saman framlög til stofnananna í fjárlagafrumvarpinu fyrir árið 2020 er gert ráð fyrir að útgjöld þeirra verði 2,3 prósentum hærri en árið 2018. Alls sinna 34 stofnanir eftirliti hér á landi, sumar þeirra hafa það ekki sem aðalhlutverk. Er því erfitt að meta heildarumfang. Sem dæmi gaf Seðlabanki Íslands frá sér tölur um eftirlitshlutverk sitt í tengslum við fyrirspurn Óla Björns Kárasonar, þingmanns Sjálfstæðisflokksins, árið 2016, var þá fjöldi stöðugilda sem sinnti eftirlitsstörfum kominn í 24 úr 10. Samkvæmt nýjustu ársskýrslu sinna 11 starfsmenn eftirliti af alls 184 starfsmönnum.Nokkrar eftirlitsstofnanir hafa ekki gefið út ársskýrslu og er ekki að finna á fjárlögum, eru það Gæða- og eftirlitsstofnun félagsþjónustu og barnaverndar, sem starfar innan félagsmálaráðuneytisins, og Endurskoðendaráð og Eftirlitsnefnd fasteignasala sem fjármagna sig alfarið með gjaldtöku. Ein ný eftirlitsstofnun tók til starfa á tímabilinu sem Fréttablaðið skoðaði. Nefnd um eftirlit með lögreglu tók til starfa í byrjun árs 2017. Útgjöldin fyrsta starfsárið voru 12,8 milljónir, ári eftir voru útgjöldin komin upp í 21,7 milljónir. Til að meta umfang eftirlitsstofnana tók Fréttablaðið saman útgjöld 21 stofnunar eins og þau koma fram í ársskýrslum áranna 2010, 2014 og 2018. Útgjöld þeirra fóru úr 12 milljörðum króna árið 2010 í 12,8 milljarða árið 2014 og í 19 milljarða króna árið 2018 þegar miðað er við verðlag ársins 2019. Á næsta ári er gert ráð fyrir að útgjöldin verði 19,5 milljarðar króna til þessara eftirlitsstofnana. Nokkur umræða skapaðist um eftirlitsstofnanir árið 2013 í tengslum við vinnu hagræðingarhóps ríkisstjórnarinnar. Guðlaugur Þór Þórðarson, þáverandi varaformaður hagræðingarhópsins og núverandi utanríkisráðherra, sagði við Fréttablaðið í september 2013 að fyrri ríkisstjórn hefði forgangsraðað í þágu eftirlitsiðnaðarins. Vildi hann þá endurskipuleggja kerfið með það að markmiði að ná fram hagræðingu. Gagnrýndi hann meðal annars að framlög til fjölmiðlanefndar hefðu hækkað úr 17,5 milljónum árið 2008 í 38,5 milljónir árið 2012. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, þáverandi forsætisráðherra, skipaði vinnuhóp sumarið 2014 til að fara yfir lög, reglur og stjórnsýslu mikilvægra eftirlitsstofnana. Sá hópur skilaði áfangaskýrslu haustið 2014 þar sem lagt var til að heildarendurskoðun yrði gerð á eftirlitsstofnunum þar sem verkefni þeirra yrðu greind og að því búnu sameinuð og samþætt. Einnig að fjárveitingar til eftirlitsstofnana yrðu grundvallaðar á árangursmati og að þingnefnd yrði falið að hafa eftirlit með starfsemi þeirra.Skúli Sveinsson lögmaður var formaður vinnuhóps forsætisráðherra sem átti að fara yfir lög um eftirlitsstofnanir.Fréttablaðið/ErnirMiðuðu tillögurnar að því að stofnanirnar hættu að vera í eins konar löggæsluhlutverki og yrðu þjónustustofnanir. Til hliðsjónar voru gögn og skýrslur OECD um hvernig stuðla megi að hagkvæmni og skilvirkni við meðferð mála. Skúli Sveinsson lögmaður, sem gegndi formennsku í vinnuhópnum, segir að vinnan hafi runnið út í sandinn eftir útgáfu fyrstu áfangaskýrslunnar. „Það virtist ekki vera áhugi hjá stjórnvöldum á að halda starfi hópsins áfram, eftir að ég skilaði skýrslunni heyrði ég ekki meira af þessu,“ segir Skúli. Verkefnið var mjög umfangsmikið. „Við áttum að skoða allar reglur og fara yfir allar eftirlitsstofnanir. Það er bara lífstíðarverkefni. Það kostar stórfé að skoða þetta af einhverri alvöru,“ segir Skúli. „En ef þú setur það í samhengi við kostnaðinn við að reka eftirlitsstofnanirnar þá væri hægt að setja af stað vinnu við að straumlínulaga kerfið fyrir aðeins 0,1 prósent af þeim kostnaði, það var meira en við fengum.“Fréttin hefur verið leiðrétt vegna reiknivillu.
Birtist í Fréttablaðinu Fjárlagafrumvarp 2020 Stjórnsýsla Mest lesið Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Innlent Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Innlent Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Innlent Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Innlent Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Innlent Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Innlent Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Innlent Vaktin: Totur farnar að teygja sig til norðurs Innlent Atburðarás gærdagsins í myndum Innlent Fleiri fréttir „RÚV er sá fjölmiðill sem er líklega einna lengst til vinstri á Íslandi“ Ætla að opna Bláa lónið 29. nóvember Rafmagnsmastur í hættu vegna hraunflæðis Segist svikin af Viðreisn og segir sig úr flokknum Tilbúin að aflýsa verkföllum í fjórum leikskólum Hörð viðbrögð við vaxtahækkunum Boða verkföll í tíu leikskólum í desember Í beinni frá gosstöðvum, undrun á vegferð seðlabankans og lokasprettur Atburðarás gærdagsins í myndum Eldri maður á gamalli Corollu ógnaði ekki lífi hjóna á nýjum Ram Virkni í þremur gígum og mest í miðjunni Mikill meirihluti vill ekki sjá sjókvíaeldi í Seyðisfirði Segir íbúafundinn ekki hafa verið nægilega upplýsandi FA klagar Willum Þór til umboðsmanns Með hundruð kílóa af þýfi heima hjá sér Bílar og byggingariðnaður losar mest í Reykjavík „Allt athafnasvæði Bláa lónsins er innan varnargarða“ Rokk og ról í Rockville holunni frestast fram í janúar Framsókn með þriggja prósenta fylgi í borginni Gist í um tuttugu húsum í Grindavík Njarðvíkuræðin heldur sem stendur og vaxtakjörin útskýrð á mannamáli Útkall vegna reyks við Borgarholtsbraut Ekki þörf enn á að stækka varnargarða við Bláa lónið Bein útsending: Heilbrigðisstarfsfólk grillar frambjóðendur Meirihluti styður verkfallsaðgerðir kennara Jafnast ekki út að vera með annan fótinn í hrauni og hinn í ís Stöðug virkni í nótt og og litlar breytingar Hótaði heimilismönnum með skærum Sigmundur hafi viljað í kennslustund með nemendum Gætu kosið strategískt þegar svo margir flokkar eru á mörkunum Sjá meira