Hvað orsakar svifryksmengun á veturna? Ragnhildur Guðrún Finnbjörnsdóttir skrifar 21. desember 2017 14:45 Ragnhildur Guðrún Finnbjörnsdóttir, umhverfis- og auðlindafræðingur og doktor í lýðheilsuvísindum. Lesendum Vísis og Fréttablaðsins gefst kostur á því að senda sérfræðingum spurningar tengdar heilsu og lífsstíl á netfangið heilsanokkar@frettabladid.is. Í hverri viku birtast svör við völdum spurningum í Fréttablaðinu og hér á Vísi. Spurning: Hvað orsakar svifryksmengun á veturna og er hún hættuleg? Svar: Þessi spurning á vel við núna þar sem svifryksmengun hefur aukist á höfuðborgarsvæðinu síðustu daga. Gulbrún rykský við umferðaræðar má rekja til aukinnar svifryks- og köfnunarefnisdíoxíðsmengunar frá bílaumferð. Ákveðnar veðuraðstæður geta ýtt undir hærri styrk umferðartengdrar loftmengunar. Sem dæmi má nefna eru þurrir, kaldir vetrardagar með hægum vindi og hitastigi undir frostmarki kjöraðstæður fyrir aukna loftmengun. Mengunina má meðal annars rekja til þess að götunar eru saltaðar á veturna og nagladekkin tæta upp agnir úr malbikinu. Á slíkum dögum ná agnirnar á götunum að þyrlast upp með bílaumferðinni í nágrenni gatnanna en einnig safnast upp köfnunarefnisdíoxíð sem kemur til vegna bruna á dísilolíu. Þetta á sérstaklega við á þungum umferðartíma þegar fólk er á leið í og úr vinnu. Vegna lítils vinds feykjast efnin ekki í burtu heldur ná agnirnar að svífa um andrúmsloftið. Þannig getur styrkur loftmengunarefnanna orðið mikill. Hægt er að draga úr þessu með því að rykbinda göturnar en samkvæmt áætlun um loftgæði til næstu 12 ára sem umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur gefið út, er lagt til að götur landsins verði rykbundnar oftar. Rannsóknir hafa sýnt að bæði svifryk og köfnunarefnisdíoxíð getur haft slæm áhrif á heilsuna með því að auka á einkenni meðal einstaklinga sem þjást af hjarta-, æða- eða lungnasjúkdómum. Því er viðkvæmum einstaklingum með undirliggjandi sjúkdóma, auk barna og eldri einstaklinga, ráðlagt að forðast útiveru þegar loftmengun er mikil. Hægt er að fylgjast með loftgæðum í landinu á vef Umhverfisstofnunar, loftgæði.is. Heilsa Mest lesið Allt ætlaði um koll að keyra í Borgarleikhúsinu Lífið Tók sex ólíka stera fyrir hjartastoppið: „Þannig ég segi nei við sterum“ Lífið Segir Candy hafa séð að faðir hans væri „skrímsli“ á undan öðrum Lífið Balta bregst bogalistin Gagnrýni Glæsibústaðir yfir hundrað milljónum Lífið Glæsihöll Livar og Sverris á Arnarnesi til sölu Lífið Eldgos og elskhugar á frumsýningu Eldanna Lífið „Stolt af því að hafa ekki gefist upp á sjálfri mér“ Lífið Hætti að þurfa að ryksuga upp hárin eftir hverja sturtu Lífið samstarf Yfir sig ástfangin og býr bæði á Spáni og Íslandi Lífið
Lesendum Vísis og Fréttablaðsins gefst kostur á því að senda sérfræðingum spurningar tengdar heilsu og lífsstíl á netfangið heilsanokkar@frettabladid.is. Í hverri viku birtast svör við völdum spurningum í Fréttablaðinu og hér á Vísi. Spurning: Hvað orsakar svifryksmengun á veturna og er hún hættuleg? Svar: Þessi spurning á vel við núna þar sem svifryksmengun hefur aukist á höfuðborgarsvæðinu síðustu daga. Gulbrún rykský við umferðaræðar má rekja til aukinnar svifryks- og köfnunarefnisdíoxíðsmengunar frá bílaumferð. Ákveðnar veðuraðstæður geta ýtt undir hærri styrk umferðartengdrar loftmengunar. Sem dæmi má nefna eru þurrir, kaldir vetrardagar með hægum vindi og hitastigi undir frostmarki kjöraðstæður fyrir aukna loftmengun. Mengunina má meðal annars rekja til þess að götunar eru saltaðar á veturna og nagladekkin tæta upp agnir úr malbikinu. Á slíkum dögum ná agnirnar á götunum að þyrlast upp með bílaumferðinni í nágrenni gatnanna en einnig safnast upp köfnunarefnisdíoxíð sem kemur til vegna bruna á dísilolíu. Þetta á sérstaklega við á þungum umferðartíma þegar fólk er á leið í og úr vinnu. Vegna lítils vinds feykjast efnin ekki í burtu heldur ná agnirnar að svífa um andrúmsloftið. Þannig getur styrkur loftmengunarefnanna orðið mikill. Hægt er að draga úr þessu með því að rykbinda göturnar en samkvæmt áætlun um loftgæði til næstu 12 ára sem umhverfis- og auðlindaráðuneytið hefur gefið út, er lagt til að götur landsins verði rykbundnar oftar. Rannsóknir hafa sýnt að bæði svifryk og köfnunarefnisdíoxíð getur haft slæm áhrif á heilsuna með því að auka á einkenni meðal einstaklinga sem þjást af hjarta-, æða- eða lungnasjúkdómum. Því er viðkvæmum einstaklingum með undirliggjandi sjúkdóma, auk barna og eldri einstaklinga, ráðlagt að forðast útiveru þegar loftmengun er mikil. Hægt er að fylgjast með loftgæðum í landinu á vef Umhverfisstofnunar, loftgæði.is.
Heilsa Mest lesið Allt ætlaði um koll að keyra í Borgarleikhúsinu Lífið Tók sex ólíka stera fyrir hjartastoppið: „Þannig ég segi nei við sterum“ Lífið Segir Candy hafa séð að faðir hans væri „skrímsli“ á undan öðrum Lífið Balta bregst bogalistin Gagnrýni Glæsibústaðir yfir hundrað milljónum Lífið Glæsihöll Livar og Sverris á Arnarnesi til sölu Lífið Eldgos og elskhugar á frumsýningu Eldanna Lífið „Stolt af því að hafa ekki gefist upp á sjálfri mér“ Lífið Hætti að þurfa að ryksuga upp hárin eftir hverja sturtu Lífið samstarf Yfir sig ástfangin og býr bæði á Spáni og Íslandi Lífið