Tilbúinn í bardaga Lára G. Sigurðardóttir skrifar 6. nóvember 2017 07:00 Augu hans loguðu og hann stóð grafkyrr. Hendur voru með hliðum og hann hallaði sér örlítið að mér eins og hann væri að búa sig undir átök. Hann hafði verið að spila tölvuleik, nánar tiltekið fyrstu-persónu skotleik, þegar ég truflaði til að segja honum að kvöldmaturinn væri klár. Tölvuleikurinn hafði ræst taugakerfið hans. Hjartslátturinn var hraðari og blóðþrýstingur hærri. Blóðið streymdi frá meltingu til útlima og hjarta. Adrenalín streymdi um æðarnar. Barnið var tilbúið að takast á við yfirvofandi hættu – hlaupa undan eða berjast. Það sem heldur barninu límdu við skjáinn er sæluefnið dópamín. Umbunarkerfið fer í gang og dópamín eykst í heilanum þegar barnið fær stig eða kemst á næsta leikjaborð. Nú er búið að gulltryggja að barnið velur leikinn fram yfir annað. Það fær ekki jafnmikla sælu með því að lesa bók eða leika úti. En Adam var ekki lengi í paradís. Þegar barnið hættir að spila er líklegt að það eigi erfitt með einbeitingu, stjórna tilfinningum, hafa hömlur á hvötum, fylgja fyrirmælum, vera skapandi, sýna samkennd og koma hlutum í verk. Ástæðan er m.a. sú að blóðflæðið minnkar í þeim hluta heilans sem gerir okkur að vitsmunaverum og eykst í frumstæðari svæðum heilans sem sjá til þess að við lifum af. Þegar skotleikur hefur ræst taugakerfið getur smá truflun auðveldlega vakið reiði. Að horfast í augu getur vakið frumstæðar kenndir um ögrun og komið barninu í uppnám. Ég, eins og líklega fleiri, hef ekki verið nógu dugleg við að setja börnunum mörk en ég geri engum greiða með því. Það eru til tölvuleikir sem hafa jákvæð áhrif á heilann en skotleikir eru ekki á meðal þeirra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bakþankar Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Mest lesið Bob Marley og íslenskar kosningar Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Örvæntingarfullur maður sker út grasker Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum Fida Abu Libdeh Skoðun Sjálfstæðisflokkur hækkar kostnað heimilanna Kristrún Frostadóttir Skoðun Gerum þetta að kosningamáli Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Ölmusuhagkerfið Unnur Rán Reynisdóttir Skoðun Eru vaxtarmörkin vandinn? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Stóri grænþvotturinn Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fyrirmyndarstjórn Viðreisnar og Samfylkingar á Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Búum til „vandamál“ – leysum það með samræmdum prófum Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun
Augu hans loguðu og hann stóð grafkyrr. Hendur voru með hliðum og hann hallaði sér örlítið að mér eins og hann væri að búa sig undir átök. Hann hafði verið að spila tölvuleik, nánar tiltekið fyrstu-persónu skotleik, þegar ég truflaði til að segja honum að kvöldmaturinn væri klár. Tölvuleikurinn hafði ræst taugakerfið hans. Hjartslátturinn var hraðari og blóðþrýstingur hærri. Blóðið streymdi frá meltingu til útlima og hjarta. Adrenalín streymdi um æðarnar. Barnið var tilbúið að takast á við yfirvofandi hættu – hlaupa undan eða berjast. Það sem heldur barninu límdu við skjáinn er sæluefnið dópamín. Umbunarkerfið fer í gang og dópamín eykst í heilanum þegar barnið fær stig eða kemst á næsta leikjaborð. Nú er búið að gulltryggja að barnið velur leikinn fram yfir annað. Það fær ekki jafnmikla sælu með því að lesa bók eða leika úti. En Adam var ekki lengi í paradís. Þegar barnið hættir að spila er líklegt að það eigi erfitt með einbeitingu, stjórna tilfinningum, hafa hömlur á hvötum, fylgja fyrirmælum, vera skapandi, sýna samkennd og koma hlutum í verk. Ástæðan er m.a. sú að blóðflæðið minnkar í þeim hluta heilans sem gerir okkur að vitsmunaverum og eykst í frumstæðari svæðum heilans sem sjá til þess að við lifum af. Þegar skotleikur hefur ræst taugakerfið getur smá truflun auðveldlega vakið reiði. Að horfast í augu getur vakið frumstæðar kenndir um ögrun og komið barninu í uppnám. Ég, eins og líklega fleiri, hef ekki verið nógu dugleg við að setja börnunum mörk en ég geri engum greiða með því. Það eru til tölvuleikir sem hafa jákvæð áhrif á heilann en skotleikir eru ekki á meðal þeirra.