Forgangsmál næstu ríkisstjórnar? Óttar G. Birgisson og Sævar Már Gústavsson skrifar 12. október 2016 15:44 Nú þegar kosningarbaráttan er á lokametrunum eru stjórnmálaflokkar að keppast um hylli kjósenda. Þeir lofa ýmsu sem þeir telja að bæti hag og lífsgæði þjóðarinnar. Kosningaloforð eru mismörg, misraunhæf og misundirbúin milli flokka. Nokkrir flokkar hafa talað um aukið aðgengi og niðurgreiðslu á sálfræðiþjónustu. Til dæmis hefur verið nefnt að allir framhaldsskólanemar ættu að hafa aðgang að sálfræðiþjónustu án endurgjalds. Það væri skref til bóta en myndi ekki leysa vandann. Aukinn kraft þarf í geðheilbrigðisþjónustu í skólakerfinu, heilsugæslunni og á sjúkrahúsum landsins. Auka þarf skilvirkni milli mismunandi þrepa þjónustunnar. Það felur meðal annars í sér að stytta biðlista vegna greiningar og meðferðar á heilsugæslum og sjúkrahúsum. Óljóst er hversu mikið liggur að baki hugmyndum stjórnmálaflokkanna um bætt aðgengi en eitt er víst að aukið aðgengi og niðurgreiðsla á sálfræðiþjónustu er hagkvæm og mannúðleg aðgerð óháð stjórnmálastefnum og ætti að vera eitt af fyrstu málum nýrrar ríkisstjórnar. Á Íslandi má ætla að um 30% fólks glími við geðrænan vanda hverju sinni og um 50% einhvern tíman á lífsleiðinni sé miðað við tölur um vestræn ríki samkvæmt Alþjóða-heilbrigðismálastofnuninni. Auk þess eru geðraskanir algengasta orsök örorku síðustu ára á Íslandi samkvæmt tölum Tryggingastofnun ríkisins. Þessar tölur eru óásættanlegar því rannsóknir sína að það eru til meðferðir sem virka. Hugræn atferlismeðferð er ein mest rannsakaða meðferðin við geðrænum vanda og hafa rannsóknir síðustu 40 ára sýnt með nánast óyggjandi hætti fram á gagnsemi meðferðarinnar við flestum geðröskunum. Í ljósi þessara gagna hafa klínískar leiðbeiningar, sem landlæknisembættið gefur út, mælt með hugrænni atferlismeðferð sem fyrsta meðferðarvali við þunglyndi og kvíða. Þær upplýsingar eru byggðar á klínískum leiðbeiningunum heilbrigðisyfirvalda í Bretlandi, sem bera saman gæði og hagkvæmni mismunandi meðferða við öllum röskunum og sjúkdómum sem þekktir eru. Á Íslandi starfa margir sálfræðingar sem hafa sérhæft sig í þessari meðferð en afar dýrt getur verið að fara til sálfræðinga á einkastofu þar sem þjónusta þeirra er ekki niðurgreidd eins og t.d. þjónusta geðlækna eða heimilslækna. Sumar heilsugæslur og sjúkrahús bjóða þó upp á þessa þjónustu í einhverri mynd, en af afar skornum skammti og eru biðlistar langir. Það er óásættanlegt að í mörgum tilfellum getur heilbrigðiskerfið ekki veitt þá þjónustu sem klínískar leiðbeiningar kveða á um að sé viðeigandi meðferð. Aukið aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu ætti því fyrst og fremst að snúa að bættu aðgengi að gagnreyndri sálfræðimeðferð. Góðu fréttirnar eru að við þurfum ekki að finna upp hjólið með tilheyrandi áhættu fyrir ríkissjóð. Við vitum að það að setja fjármang í að auka aðgengi að sálfræðimeðferðum borgar sig félagslega og efnahagslega. Í Bretlandi hefur verkefnið Improving Access to Psychological Therapies (IAPT) verið í gangi síðan 2006. Verkefnið felur í sér að þjálfa nógu marga sérfræðinga í hugrænni atferlismeðferð til að geta veitt viðunnandi þjónustu á heilsugæsustigi við þunglyndi og kvíðaröskunum. Verkefnið hefur m.a. notið góðs af vinnu hagfræðingsins Richard Layard sem sýndi fram á m.a. í ítarlegri skýrslu frá árinu 2006, hagkvæmni þess að veita þessa þjónustu. Í ljósi þessara upplýsinga hafa þrjár ríkisstjórnir í Bretlandi, með ólíkum pólitískum meirihlutum, samþykkt að veita nauðsynlega fjárveitingu til að halda verkefninu gangandi enda leynir árangurinn sér ekki. Sem dæmi ná almennt yfir 50% þeirra sem klára meðferð við þunglyndi, fullum bata og um 60% allra þeirra sem hefja meðferð í IAPT verkefninu ná einhverjum bata. Í skýrslum sem má finna á vef IAPT kemur fram að á milli áranna 2012 og 2015 hafði breska ríkið sparað 300 milljón sterlingspunda (rúmlega 42 milljarða í íslenskum krónum) með því að setja fjármagn í bætt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu og 750.000 einstaklingar sem höfðu verið á framfærslu hins opinbera komust aftur út á vinnumarkaðinn. Því er ljóst að það er til mikils að vinna fjárhagslega en fyrst og fremst samfélagslega því þetta sparar ekki bara ríkinu pening heldur eykur einnig lífsgæði þeirra sem fá bót sinna meina. Rannsóknir síðustu 40 ára um gagnsemi sálfræðilegra meðferðar liggja fyrir. Reynsla annarar þjóðar um hagkvæmni niðurgreiðslu sálfræðiþjónustu liggur fyrir. Nú vantar bara ríkisstjórn á Íslandi sem tekur af skarið. Einn af forsprökkum IAPT í Bretlandi, sálfræðingurinn David Clark, hefur sagt að aðstæður á Íslandi séu kjörnar til að þróa IAPT áfram. Við erum fámennt land og það muni ekki þurfa mikið fjármagn eða tíma til að mennta nógu marga fagaðila til að mæta þörfinni sem er til staðar fyrir geðheilbrigðisþjónustu. Hér með skorum við á verðandi Alþingismenn og ríkísstjórn Íslands að taka af skarið og taka geðheilbrigðismál á Íslandi föstum tökum. Bætt geðheilsa er allra hagur. Frekari lesefni fyrir áhugasama má finna hér.Árangur hugrænnar atferlismeðferðar:https://www.get.gg/docs/Empirical-Status-of-CBT.pdf Skýrsla Richard Layard: https://cep.lse.ac.uk/pubs/download/special/depressionreport.pdf Um IAPT verkefnið: https://www.iapt.nhs.uk/about-iapt/ Viðtal við David Clark á Rúv: https://www.ruv.is/frett/hagnast-a-thvi-ad-veita-okeypis-salfraedimedferd Thrive: The Power of Psychological Therapy eftir Richard Layard og David M. Clark:https://www.amazon.com/Thrive-Power-Evidence-Based-Psychological-Therapies-ebook/dp/B00JX5RCWW Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kosningar 2016 Skoðun Mest lesið Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson Skoðun Halldór 21.06.2025 Halldór Skoðun Skoðun Þjóðkirkja á réttri leið Þórður Guðmundsson skrifar Skoðun Staðreyndir um einfaldara regluverk Guðlaugur Þór Þórðarson skrifar Skoðun Við þurfum hagkvæmu virkjunarkostina Gunnar Guðni Tómasson skrifar Skoðun Falin tækifæri til náms Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í námi: 5 lykilskref fyrir öryggi nemenda Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Sjá meira
Nú þegar kosningarbaráttan er á lokametrunum eru stjórnmálaflokkar að keppast um hylli kjósenda. Þeir lofa ýmsu sem þeir telja að bæti hag og lífsgæði þjóðarinnar. Kosningaloforð eru mismörg, misraunhæf og misundirbúin milli flokka. Nokkrir flokkar hafa talað um aukið aðgengi og niðurgreiðslu á sálfræðiþjónustu. Til dæmis hefur verið nefnt að allir framhaldsskólanemar ættu að hafa aðgang að sálfræðiþjónustu án endurgjalds. Það væri skref til bóta en myndi ekki leysa vandann. Aukinn kraft þarf í geðheilbrigðisþjónustu í skólakerfinu, heilsugæslunni og á sjúkrahúsum landsins. Auka þarf skilvirkni milli mismunandi þrepa þjónustunnar. Það felur meðal annars í sér að stytta biðlista vegna greiningar og meðferðar á heilsugæslum og sjúkrahúsum. Óljóst er hversu mikið liggur að baki hugmyndum stjórnmálaflokkanna um bætt aðgengi en eitt er víst að aukið aðgengi og niðurgreiðsla á sálfræðiþjónustu er hagkvæm og mannúðleg aðgerð óháð stjórnmálastefnum og ætti að vera eitt af fyrstu málum nýrrar ríkisstjórnar. Á Íslandi má ætla að um 30% fólks glími við geðrænan vanda hverju sinni og um 50% einhvern tíman á lífsleiðinni sé miðað við tölur um vestræn ríki samkvæmt Alþjóða-heilbrigðismálastofnuninni. Auk þess eru geðraskanir algengasta orsök örorku síðustu ára á Íslandi samkvæmt tölum Tryggingastofnun ríkisins. Þessar tölur eru óásættanlegar því rannsóknir sína að það eru til meðferðir sem virka. Hugræn atferlismeðferð er ein mest rannsakaða meðferðin við geðrænum vanda og hafa rannsóknir síðustu 40 ára sýnt með nánast óyggjandi hætti fram á gagnsemi meðferðarinnar við flestum geðröskunum. Í ljósi þessara gagna hafa klínískar leiðbeiningar, sem landlæknisembættið gefur út, mælt með hugrænni atferlismeðferð sem fyrsta meðferðarvali við þunglyndi og kvíða. Þær upplýsingar eru byggðar á klínískum leiðbeiningunum heilbrigðisyfirvalda í Bretlandi, sem bera saman gæði og hagkvæmni mismunandi meðferða við öllum röskunum og sjúkdómum sem þekktir eru. Á Íslandi starfa margir sálfræðingar sem hafa sérhæft sig í þessari meðferð en afar dýrt getur verið að fara til sálfræðinga á einkastofu þar sem þjónusta þeirra er ekki niðurgreidd eins og t.d. þjónusta geðlækna eða heimilslækna. Sumar heilsugæslur og sjúkrahús bjóða þó upp á þessa þjónustu í einhverri mynd, en af afar skornum skammti og eru biðlistar langir. Það er óásættanlegt að í mörgum tilfellum getur heilbrigðiskerfið ekki veitt þá þjónustu sem klínískar leiðbeiningar kveða á um að sé viðeigandi meðferð. Aukið aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu ætti því fyrst og fremst að snúa að bættu aðgengi að gagnreyndri sálfræðimeðferð. Góðu fréttirnar eru að við þurfum ekki að finna upp hjólið með tilheyrandi áhættu fyrir ríkissjóð. Við vitum að það að setja fjármang í að auka aðgengi að sálfræðimeðferðum borgar sig félagslega og efnahagslega. Í Bretlandi hefur verkefnið Improving Access to Psychological Therapies (IAPT) verið í gangi síðan 2006. Verkefnið felur í sér að þjálfa nógu marga sérfræðinga í hugrænni atferlismeðferð til að geta veitt viðunnandi þjónustu á heilsugæsustigi við þunglyndi og kvíðaröskunum. Verkefnið hefur m.a. notið góðs af vinnu hagfræðingsins Richard Layard sem sýndi fram á m.a. í ítarlegri skýrslu frá árinu 2006, hagkvæmni þess að veita þessa þjónustu. Í ljósi þessara upplýsinga hafa þrjár ríkisstjórnir í Bretlandi, með ólíkum pólitískum meirihlutum, samþykkt að veita nauðsynlega fjárveitingu til að halda verkefninu gangandi enda leynir árangurinn sér ekki. Sem dæmi ná almennt yfir 50% þeirra sem klára meðferð við þunglyndi, fullum bata og um 60% allra þeirra sem hefja meðferð í IAPT verkefninu ná einhverjum bata. Í skýrslum sem má finna á vef IAPT kemur fram að á milli áranna 2012 og 2015 hafði breska ríkið sparað 300 milljón sterlingspunda (rúmlega 42 milljarða í íslenskum krónum) með því að setja fjármagn í bætt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu og 750.000 einstaklingar sem höfðu verið á framfærslu hins opinbera komust aftur út á vinnumarkaðinn. Því er ljóst að það er til mikils að vinna fjárhagslega en fyrst og fremst samfélagslega því þetta sparar ekki bara ríkinu pening heldur eykur einnig lífsgæði þeirra sem fá bót sinna meina. Rannsóknir síðustu 40 ára um gagnsemi sálfræðilegra meðferðar liggja fyrir. Reynsla annarar þjóðar um hagkvæmni niðurgreiðslu sálfræðiþjónustu liggur fyrir. Nú vantar bara ríkisstjórn á Íslandi sem tekur af skarið. Einn af forsprökkum IAPT í Bretlandi, sálfræðingurinn David Clark, hefur sagt að aðstæður á Íslandi séu kjörnar til að þróa IAPT áfram. Við erum fámennt land og það muni ekki þurfa mikið fjármagn eða tíma til að mennta nógu marga fagaðila til að mæta þörfinni sem er til staðar fyrir geðheilbrigðisþjónustu. Hér með skorum við á verðandi Alþingismenn og ríkísstjórn Íslands að taka af skarið og taka geðheilbrigðismál á Íslandi föstum tökum. Bætt geðheilsa er allra hagur. Frekari lesefni fyrir áhugasama má finna hér.Árangur hugrænnar atferlismeðferðar:https://www.get.gg/docs/Empirical-Status-of-CBT.pdf Skýrsla Richard Layard: https://cep.lse.ac.uk/pubs/download/special/depressionreport.pdf Um IAPT verkefnið: https://www.iapt.nhs.uk/about-iapt/ Viðtal við David Clark á Rúv: https://www.ruv.is/frett/hagnast-a-thvi-ad-veita-okeypis-salfraedimedferd Thrive: The Power of Psychological Therapy eftir Richard Layard og David M. Clark:https://www.amazon.com/Thrive-Power-Evidence-Based-Psychological-Therapies-ebook/dp/B00JX5RCWW
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar