Enn langt í land í réttindabaráttu hinsegin fólks á Íslandi Hulda Hólmkelsdóttir skrifar 3. ágúst 2016 16:36 Meðal þess sem þarf að gera að mati formanns Intersex Íslands er að bæta löggjöf um stöðu og réttindi intersex fólks. Vísir/Hanna Ekkert í íslenskum lagaramma verndar réttindi intersex fólks með einum né neinum hætti. Ísland hefur jafnframt náð gríðarlegum framförum í réttindabaráttu hinsegin fólks en ýmislegt er enn eftir ógert, ætlum við að vera framarlega á heimsmælikvarða. Þetta er meðal þess sem kom fram á hádegisfundi í Iðnó í dag. Fundurinn hafði yfirskriftina Hinsegin réttindabarátta á Íslandi fyrr og nú og var liður í dagskrá Hinsegin daga sem hófust í gær. Þema Hinsegin daga í ár er „Sagan okkar – saga hinsegin fólks.“ Baldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði, Íris Ellenberger, nýdoktor í sagnfræði, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, varaformaður Trans Íslands og Kitty Anderson, formaður Intersex Íslands, fluttu erindi.Frumvarp um réttindi trans- og intersex fólks á lokametrunum Í erindi sínu sögðu Kitty Anderson, formaður Intersex Íslands og Ugla Stefanía Kristjönudóttur Jónsdóttir, varaformaður Trans Íslands meðal annars frá nýju frumvarpi um réttindi trans- og intersex fólks á Íslandi. „Frumvarpið verður vonandi sett fram á næsta þingi, ef það verður kosið í haust,“ segir Kitty í samtali við Vísi. Ugla og Kitty stofnuðu að eigin frumkvæði vinnuhóp sem hefur unnið að frumvarpinu frá í fyrra, en þær hafa fengið vilyrði um stuðning frá þingmönnum allra flokka. Í erindi sínu sögðu þær meðal annars frá því að á meðan Íslendingar hreyki sig oft af því að vera framarlega þegar kemur að réttindum samkynhneigðra, höfum við nýlega dregist aftur úr. Á svokölluðu Regnbogakorti, sem evrópusamtök hinsegin fólks gefa út árlega, er Ísland í fjórtánda sæti og öll önnur norðurlönd standa framar en Ísland í málaflokkinum. Malta trónir á toppnum en þar voru framsækin lög um stöðu og réttindi trans- og intersex fólks samþykkt í apríl í fyrra. Í erindi Kitty og Uglu kom einnig fram að lög um réttarstöðu transfólks á Íslandi, sem samþykkt voru árið 2012, séu orðin úrelt. „Það voru samþykktar verklagsreglur árið 2011 frá World Professional organization for transgender health [sem gæti útlagst sem alheimssamtök sérfræðinga um heilbrigði transfólks] og þessi lög voru ekki gerð í samræmi við þær, þrátt fyrir að vera staðfest um það bil ári seinna. Lögin standast ekki önnur lög í dag," sagði Ugla.Baldur Þórhallsson fór yfir baráttu samkynhneigðra í erindi sínu í Iðnó í dag.Vísir/HannaEitt hómófóbískasta samfélag vestur Evrópu verður eitt það frjálslyndastaBaldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands rakti sögu réttindabaráttu samkynhneigðra hér á landi í sex skrefum. Fyrsta skrefið lýsir kúgun í valdi þagnarinnar, þar sem látið er eins og samkynhneigðir séu ekki til. Sjötta stigið verður að veruleika þegar samkynhneigðum hefur verið tryggð sömu lagaleg réttindi og gagnkynhneigðum. Baldur sagði jafnframt að rannsóknir Ólafs Þ. Harðarssonar, prófessors í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands, hafa sýnt að Ísland hafi verið eitt hómófóbískasta samfélag í vestur Evrópu á árunum 1981-1982 en í dag sé það eitt það frjálslyndasta. Baldur lagði jafnframt áherslu á að þó að þeim árangri hafi verið náð verði barátta gegn fyrirlitningu og fjandskap í garð hinsegin fólks að halda áfram, á sama hátt og konur verði að halda áfram að berjast fyrir jafnri samfélagsstöðu á við karla. „Gleymum því heldur ekki að annað hinsegin fólk stendur í sinni baráttu miðri rétt eins og samkynhneigðir á árum áður,“ sagði Baldur að lokum.Hinsegin dagar hófust í gær og var fundurinn liður í dagskrá þeirra.Vísir/HannaSigurganga samkynja para Íris Ellenberger, nýdoktor í sagnfræði við Háskóla Íslands, fór yfir söguskoðun hinseginbaráttunnar. Íris sagði að samkynhneigt fólk kæmi inn úr þokunni eftir miðja 20. öld og eru aðallega karlar í vanda vegna fordóma meirihlutasamfélagsins. Í kjölfarið hafi komið fram ný og drífandi kynslóð ungs fólks sem sættir sig ekki við að vera álitið afbrigðilegt og misréttið sem því fylgir. Í kjölfarið eru Samtökin '78 stofnuð og barátta hinsegin fólks öðlaust aukið vægi. Hægt og rólega öðlast hinsegin fólk aukin réttindi, lagaleg og samfélagsleg. Velgengnin er mæld með því hve margir horfa á gleðigönguna og lagasetningum sem miða að auknum réttindum samkynja para til að stofna fjölskyldu. Íris bendir á að ríkjandi söguskoðun réttindabaráttu hinsegin fólks sé ef til vill eitthvað skekkt. Hún sé yfirleitt máluð sem sigurganga, bæði hinsegin fólks og þjóðar sem fór úr því að vera kúgandi og fordómafullt samfélag í það a vera leiðandi þegar kemur að réttindum hinsegin fólks. Þá benti Íris á að þetta stingi í stúf við það sem kemur fram á regnbogakorti evrópusamtaka hinseginfólks. Íris sagði jafnframt að söguskoðunin miðist nær algerlega við sískynja samkynja pör, og ýti undir normalíseringu og samlögun. Að lokum standi eftir skilgreining á hinsegin fólki sem þröngur afmarkaður hópur fólks sem er samfélagslega ásættanlegt. „Þá stendur kannski eftir spurningin um hvers vegna við segjum þessa sögu út frá nákvæmlega þessu sjónarhorni en ekki einhverju öðru. Til dæmis frá því sjónarhorni að réttindabaráttan hafi orðið samlögun að bráð, sem er alveg jafnréttlætanlegt sjónarhorn og sigurgangan þótt það sé meira niðurdrepandi.“ Dagskrá Hinsegin daga nær hámarki næstkomandi laugardag með gleðigöngunni og hátíðardagskrá við Arnarhól. Hinsegin Mest lesið „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Innlent Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? Innlent „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Innlent Sneri aftur á vettvang banatilræðisins Erlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Fagna löngu tímabærri breytingu Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ Innlent Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Innlent Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fleiri fréttir Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Fagna löngu tímabærri breytingu Átök í miðausturlöndum, ný forysta VG og mállýska unga fólksins Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Biskup Íslands predikar í Vík á 90 ára afmæli kirkjunnar Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Landsfundur ræðir stjórnarslit og nýjum reglum um blóðgjöf fagnað Tveir stórir skjálftar í Bárðarbunguöskjunni Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Þorgerður Katrín: Enginn ráðskonurass undir fólki í Viðreisn Tveir reyndust í skotti bíls Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Sjá meira
Ekkert í íslenskum lagaramma verndar réttindi intersex fólks með einum né neinum hætti. Ísland hefur jafnframt náð gríðarlegum framförum í réttindabaráttu hinsegin fólks en ýmislegt er enn eftir ógert, ætlum við að vera framarlega á heimsmælikvarða. Þetta er meðal þess sem kom fram á hádegisfundi í Iðnó í dag. Fundurinn hafði yfirskriftina Hinsegin réttindabarátta á Íslandi fyrr og nú og var liður í dagskrá Hinsegin daga sem hófust í gær. Þema Hinsegin daga í ár er „Sagan okkar – saga hinsegin fólks.“ Baldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði, Íris Ellenberger, nýdoktor í sagnfræði, Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir, varaformaður Trans Íslands og Kitty Anderson, formaður Intersex Íslands, fluttu erindi.Frumvarp um réttindi trans- og intersex fólks á lokametrunum Í erindi sínu sögðu Kitty Anderson, formaður Intersex Íslands og Ugla Stefanía Kristjönudóttur Jónsdóttir, varaformaður Trans Íslands meðal annars frá nýju frumvarpi um réttindi trans- og intersex fólks á Íslandi. „Frumvarpið verður vonandi sett fram á næsta þingi, ef það verður kosið í haust,“ segir Kitty í samtali við Vísi. Ugla og Kitty stofnuðu að eigin frumkvæði vinnuhóp sem hefur unnið að frumvarpinu frá í fyrra, en þær hafa fengið vilyrði um stuðning frá þingmönnum allra flokka. Í erindi sínu sögðu þær meðal annars frá því að á meðan Íslendingar hreyki sig oft af því að vera framarlega þegar kemur að réttindum samkynhneigðra, höfum við nýlega dregist aftur úr. Á svokölluðu Regnbogakorti, sem evrópusamtök hinsegin fólks gefa út árlega, er Ísland í fjórtánda sæti og öll önnur norðurlönd standa framar en Ísland í málaflokkinum. Malta trónir á toppnum en þar voru framsækin lög um stöðu og réttindi trans- og intersex fólks samþykkt í apríl í fyrra. Í erindi Kitty og Uglu kom einnig fram að lög um réttarstöðu transfólks á Íslandi, sem samþykkt voru árið 2012, séu orðin úrelt. „Það voru samþykktar verklagsreglur árið 2011 frá World Professional organization for transgender health [sem gæti útlagst sem alheimssamtök sérfræðinga um heilbrigði transfólks] og þessi lög voru ekki gerð í samræmi við þær, þrátt fyrir að vera staðfest um það bil ári seinna. Lögin standast ekki önnur lög í dag," sagði Ugla.Baldur Þórhallsson fór yfir baráttu samkynhneigðra í erindi sínu í Iðnó í dag.Vísir/HannaEitt hómófóbískasta samfélag vestur Evrópu verður eitt það frjálslyndastaBaldur Þórhallsson, prófessor í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands rakti sögu réttindabaráttu samkynhneigðra hér á landi í sex skrefum. Fyrsta skrefið lýsir kúgun í valdi þagnarinnar, þar sem látið er eins og samkynhneigðir séu ekki til. Sjötta stigið verður að veruleika þegar samkynhneigðum hefur verið tryggð sömu lagaleg réttindi og gagnkynhneigðum. Baldur sagði jafnframt að rannsóknir Ólafs Þ. Harðarssonar, prófessors í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands, hafa sýnt að Ísland hafi verið eitt hómófóbískasta samfélag í vestur Evrópu á árunum 1981-1982 en í dag sé það eitt það frjálslyndasta. Baldur lagði jafnframt áherslu á að þó að þeim árangri hafi verið náð verði barátta gegn fyrirlitningu og fjandskap í garð hinsegin fólks að halda áfram, á sama hátt og konur verði að halda áfram að berjast fyrir jafnri samfélagsstöðu á við karla. „Gleymum því heldur ekki að annað hinsegin fólk stendur í sinni baráttu miðri rétt eins og samkynhneigðir á árum áður,“ sagði Baldur að lokum.Hinsegin dagar hófust í gær og var fundurinn liður í dagskrá þeirra.Vísir/HannaSigurganga samkynja para Íris Ellenberger, nýdoktor í sagnfræði við Háskóla Íslands, fór yfir söguskoðun hinseginbaráttunnar. Íris sagði að samkynhneigt fólk kæmi inn úr þokunni eftir miðja 20. öld og eru aðallega karlar í vanda vegna fordóma meirihlutasamfélagsins. Í kjölfarið hafi komið fram ný og drífandi kynslóð ungs fólks sem sættir sig ekki við að vera álitið afbrigðilegt og misréttið sem því fylgir. Í kjölfarið eru Samtökin '78 stofnuð og barátta hinsegin fólks öðlaust aukið vægi. Hægt og rólega öðlast hinsegin fólk aukin réttindi, lagaleg og samfélagsleg. Velgengnin er mæld með því hve margir horfa á gleðigönguna og lagasetningum sem miða að auknum réttindum samkynja para til að stofna fjölskyldu. Íris bendir á að ríkjandi söguskoðun réttindabaráttu hinsegin fólks sé ef til vill eitthvað skekkt. Hún sé yfirleitt máluð sem sigurganga, bæði hinsegin fólks og þjóðar sem fór úr því að vera kúgandi og fordómafullt samfélag í það a vera leiðandi þegar kemur að réttindum hinsegin fólks. Þá benti Íris á að þetta stingi í stúf við það sem kemur fram á regnbogakorti evrópusamtaka hinseginfólks. Íris sagði jafnframt að söguskoðunin miðist nær algerlega við sískynja samkynja pör, og ýti undir normalíseringu og samlögun. Að lokum standi eftir skilgreining á hinsegin fólki sem þröngur afmarkaður hópur fólks sem er samfélagslega ásættanlegt. „Þá stendur kannski eftir spurningin um hvers vegna við segjum þessa sögu út frá nákvæmlega þessu sjónarhorni en ekki einhverju öðru. Til dæmis frá því sjónarhorni að réttindabaráttan hafi orðið samlögun að bráð, sem er alveg jafnréttlætanlegt sjónarhorn og sigurgangan þótt það sé meira niðurdrepandi.“ Dagskrá Hinsegin daga nær hámarki næstkomandi laugardag með gleðigöngunni og hátíðardagskrá við Arnarhól.
Hinsegin Mest lesið „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Innlent Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? Innlent „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Innlent Sneri aftur á vettvang banatilræðisins Erlent Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Innlent Fagna löngu tímabærri breytingu Innlent Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Innlent Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ Innlent Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Innlent Tveir reyndust í skotti bíls Innlent Fleiri fréttir Vilhjálmur Hjálmarsson kjörinn varaformaður ÖBÍ „Ef hann hefði verið einn þá hefði þetta getað farið miklu verr“ Bátarnir frá eldgosinu í Vestmannaeyjum málaðir á vita Af hverju er barnið mitt alltaf að segja Skibidi toilet? „Þegar hægrið fær að ráða ferðinni óheft og án alls taumhalds fer illa“ Fagna löngu tímabærri breytingu Átök í miðausturlöndum, ný forysta VG og mállýska unga fólksins Mótmælendur hindruðu för lögreglubíls í forgangsakstri Svandís og Guðmundur Ingi nýir leiðtogar Vinstri grænna Málningu kastað og ryskingar við sendiráðið Fannst hann þvingaður til að afsala sér hundinum Biskup Íslands predikar í Vík á 90 ára afmæli kirkjunnar Erfitt að setja tölu á hve margir vilji stjórnarslit Harður þriggja bíla árekstur á Suðurlandsvegi Landsfundur ræðir stjórnarslit og nýjum reglum um blóðgjöf fagnað Tveir stórir skjálftar í Bárðarbunguöskjunni Ríkisstjórnarflokkarnir mælast með tuttugu prósenta fylgi Þorgerður Katrín: Enginn ráðskonurass undir fólki í Viðreisn Tveir reyndust í skotti bíls Mannekla bindur hendur héraðssaksóknara í samráðsmáli Kertavaka til minningar um konur sem hafa dáið vegna kynbundins ofbeldis Munu hlýða kröfu landsfundar verði tillaga um stjórnarslit samþykkt Munu ekki láta af herferð vegna launaþjófnaðarins Orlof húsmæðra: Barn síns tíma eða liður í jafnrétti? Ákveðinn hópur hafi unnið að niðurstöðunni undir yfirborðinu „Öllum ljóst að Ölfusárbrú verði að rísa“ Loksins mega hommar gefa blóð Blóðgjöf samkynhneigðra karla leyfð og ósáttar húsmæður Fimm bíla árekstur á Vesturlandsvegi Nefndin deili ekki við þá sem gagnrýna hana á „mis málefnalegan hátt“ Sjá meira