Tækifærunum fjölgar Inga María Árnadóttir skrifar 14. mars 2016 12:00 Það er og verður alltaf mikilvægt að gagnrýna störf þeirra er sitja við stjórnvölinn. Það veitir aðhald og skapar málefnalega umræðu. En hvort sem maður er fullorðinn eða barn getur það valdið vonbrigðum, pirringi eða reiði, ef hvorki hrós né önnur jákvæð viðbrögð eru gefin við góðu framtaki. Einhverjum gæti þótt einkennilegt að ég skuli fyllast stolti yfir annarra manna afreki en nú finn ég mig knúna til að nýta þá takmörkuðu þekkingu sem ég hef í uppeldisfræði og hæla þeim jákvæðu breytingum sem eru í vændum á heilsugæslunni.Breytt fyrirkomulag á heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins Fram til þessa hefur fjármögnun heilsugæslustöðva á Íslandi fyrst og fremst miðast út frá fjárlögum áranna á undan. Nú stendur hins vegar til að breyta fyrirkomulaginu þannig að úthlutun fjármagns til reksturs heilsugæslunnar endurspegli þann sjúklingahóp sem hver stöð þjónar. Hópurinn sem skráður er hjá hverri stöð er skilgreindur eftir líklegri þörf fyrir þjónustu. Því fær heilsugæslustöð t.d. meira greitt fyrir sjúkling sem er aldraður og með þunga sjúkdómsbyrði eða konu sem er barnshafandi heldur en þann sem er almennt við góða heilsu. Með því að láta fjármagnið fylgja sjúklingnum skapast samkeppni á milli stöðva til að veita sem besta þjónustu til þess að halda fjármagninu í viðkomandi stöð. Í dag er heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu að mestu leyti rekin af ríkinu, að frátöldum tveimur einkareknum heilsugæslustöðvum sem reknar eru í samstarfi við ríkið, og fjármögnuð með skatttekjum. Annars staðar á Norðurlöndunum er þjónusta heilsugæslunnar almennt ekki á hendi opinberra aðila heldur einkaaðila. Hefur það gefist vel, enda sveigjanleiki til að umbuna starfsfólki meiri sem skilar sér í betri þjónustu við skjólstæðinga. Nú stendur til að fjölga heilsugæslustöðvum á höfuðborgarsvæðinu um þrjár á þessu ári. Auglýst verður eftir rekstraraðilum sem uppfylla kröfur til rekstrarins sem þarf annaðhvort að vera á hendi opinberrar stofnunar eða félags sem stofnað er um rekstur stöðvarinnar. Slíkt félag skal verða sjálfstæður lögaðili og meirihluti eigenda verður að vera heilbrigðisstarfsfólk sem starfar við stöðina, í að minnsta kosti 80% starfshlutfalli. Þá verður óheimilt að taka arð út úr rekstri heilsugæslustöðvanna. Þetta grundvallaratriði kemur í veg fyrir að utanaðkomandi aðilar geti tekið að sér reksturinn í hagnaðarskyni og því skilar hagnaður af rekstrinum sér í frekari uppbyggingu á stöðinni.Fjölbreytt rekstrarform í heilbrigðiskerfinu Útgjöld til heilbrigðismála vaxa hratt á Íslandi og hefur OECD spáð því að ef ekkert verður að gert muni útgjöldin nema rúmum 15% af vergri landsframleiðslu árið 2050. Íslenska heilbrigðiskerfið yrði þannig það dýrasta í heimi. OECD metur svo að heilbrigðismál verði helsta viðfangsefni ríkisstjórna á Vesturlöndum næstu áratugina. Stjórnmálamenn verða því að setja heilbrigðismálin í forgang og finna leiðir til nýta fjárveitingarnar betur í stað þess að auka útgjöld á sama tíma og fólki er tryggð sómasamleg heilbrigðisþjónusta. Aukinn einkarekstur getur leyst vandann að hluta en hann gerir hinu opinbera kleift að auka þjónustu og framkvæma meira en ella með tilkomu fjármagnsins sem einkaaðilinn leggur til. Þannig er hægt að ráðast út í framkvæmdir sem hefðu annars ekki rúmast innan fjárheimilda hins opinbera.Samstarf einkaaðila og hins opinberaFjármögnun íslenska heilbrigðiskerfisins byggist á almennri skattlagningu og ríkið sér um að deila út fjármunum til reksturs þess. Sú skoðun, að allir skuli hafa jafnan aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, óháð efnahag, er mjög rík í þjóðarsál Íslendinga. Um það ríkir þverpólitísk sátt og því mun fólk ekki verða látið reiða sig á einkatryggingar til viðbótar við opinbera tryggingu til að greiða fyrir grunnheilbrigðisþjónustu frá einkaaðilum eins og þekkist t.d. í Bandaríkjunum. Einkarekin grunnþjónusta er þannig veitt af einkaaðilum en að hluta eða öllu leyti greidd af hinu opinbera. Umræðan um einkavæðingu er því villandi en orðið einkaframkvæmd hefur t.a.m. verið notað yfir enska hugtakið „public-private partnership“ en það lýsir ekki samstarfinu á milli einkaaðila og hins opinbera. Slík umfjöllun elur á misskilningi þess eðlis að einkarekstur í heilbrigðisþjónustu leiði til aukinnar greiðsluþátttöku sjúklinga þar sem fólk gerir sér almennt ekki grein fyrir því að hið opinbera greiði með þjónustunni. Ljóst að aukin aðkoma einkaaðila í heilbrigðisþjónustu hefur margt gott fram að færa. Með því að auka fjölbreytileika í rekstri heilbrigðisþjónustunnar verður þjónustan við sjúklingana betri, aukinn sveigjanleiki skapast til að umbuna starfsfólkinu og starfsumhverfið eftirsóknarverðara. Tækifærum fjölgar og þannig skapast hvati fyrir ungt fólk til að sækja í auknum mæli í þessi störf. Þar að auki hefur stefna stjórnvalda markvisst verið að auka hlut kvenna í atvinnulífinu frá því að Jóhanna Sigurðardóttir kom af stað styrkjum til atvinnumála kvenna. Víðast hvar eru konur í meirihluta þeirra sem starfa við heilbrigðis- og umönnunarþjónustu. Því mætti einnig líta á aukningu á einkarekstri á þessu sviði sem leið til að auka hlut kvenna í atvinnurekstri þar sem rekstraraðilar þurfa að uppfylla ofangreindar kröfur. Höfundur er hjúkrunarfræðinemi og skrifar á www.romur.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Sjá meira
Það er og verður alltaf mikilvægt að gagnrýna störf þeirra er sitja við stjórnvölinn. Það veitir aðhald og skapar málefnalega umræðu. En hvort sem maður er fullorðinn eða barn getur það valdið vonbrigðum, pirringi eða reiði, ef hvorki hrós né önnur jákvæð viðbrögð eru gefin við góðu framtaki. Einhverjum gæti þótt einkennilegt að ég skuli fyllast stolti yfir annarra manna afreki en nú finn ég mig knúna til að nýta þá takmörkuðu þekkingu sem ég hef í uppeldisfræði og hæla þeim jákvæðu breytingum sem eru í vændum á heilsugæslunni.Breytt fyrirkomulag á heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins Fram til þessa hefur fjármögnun heilsugæslustöðva á Íslandi fyrst og fremst miðast út frá fjárlögum áranna á undan. Nú stendur hins vegar til að breyta fyrirkomulaginu þannig að úthlutun fjármagns til reksturs heilsugæslunnar endurspegli þann sjúklingahóp sem hver stöð þjónar. Hópurinn sem skráður er hjá hverri stöð er skilgreindur eftir líklegri þörf fyrir þjónustu. Því fær heilsugæslustöð t.d. meira greitt fyrir sjúkling sem er aldraður og með þunga sjúkdómsbyrði eða konu sem er barnshafandi heldur en þann sem er almennt við góða heilsu. Með því að láta fjármagnið fylgja sjúklingnum skapast samkeppni á milli stöðva til að veita sem besta þjónustu til þess að halda fjármagninu í viðkomandi stöð. Í dag er heilsugæslan á höfuðborgarsvæðinu að mestu leyti rekin af ríkinu, að frátöldum tveimur einkareknum heilsugæslustöðvum sem reknar eru í samstarfi við ríkið, og fjármögnuð með skatttekjum. Annars staðar á Norðurlöndunum er þjónusta heilsugæslunnar almennt ekki á hendi opinberra aðila heldur einkaaðila. Hefur það gefist vel, enda sveigjanleiki til að umbuna starfsfólki meiri sem skilar sér í betri þjónustu við skjólstæðinga. Nú stendur til að fjölga heilsugæslustöðvum á höfuðborgarsvæðinu um þrjár á þessu ári. Auglýst verður eftir rekstraraðilum sem uppfylla kröfur til rekstrarins sem þarf annaðhvort að vera á hendi opinberrar stofnunar eða félags sem stofnað er um rekstur stöðvarinnar. Slíkt félag skal verða sjálfstæður lögaðili og meirihluti eigenda verður að vera heilbrigðisstarfsfólk sem starfar við stöðina, í að minnsta kosti 80% starfshlutfalli. Þá verður óheimilt að taka arð út úr rekstri heilsugæslustöðvanna. Þetta grundvallaratriði kemur í veg fyrir að utanaðkomandi aðilar geti tekið að sér reksturinn í hagnaðarskyni og því skilar hagnaður af rekstrinum sér í frekari uppbyggingu á stöðinni.Fjölbreytt rekstrarform í heilbrigðiskerfinu Útgjöld til heilbrigðismála vaxa hratt á Íslandi og hefur OECD spáð því að ef ekkert verður að gert muni útgjöldin nema rúmum 15% af vergri landsframleiðslu árið 2050. Íslenska heilbrigðiskerfið yrði þannig það dýrasta í heimi. OECD metur svo að heilbrigðismál verði helsta viðfangsefni ríkisstjórna á Vesturlöndum næstu áratugina. Stjórnmálamenn verða því að setja heilbrigðismálin í forgang og finna leiðir til nýta fjárveitingarnar betur í stað þess að auka útgjöld á sama tíma og fólki er tryggð sómasamleg heilbrigðisþjónusta. Aukinn einkarekstur getur leyst vandann að hluta en hann gerir hinu opinbera kleift að auka þjónustu og framkvæma meira en ella með tilkomu fjármagnsins sem einkaaðilinn leggur til. Þannig er hægt að ráðast út í framkvæmdir sem hefðu annars ekki rúmast innan fjárheimilda hins opinbera.Samstarf einkaaðila og hins opinberaFjármögnun íslenska heilbrigðiskerfisins byggist á almennri skattlagningu og ríkið sér um að deila út fjármunum til reksturs þess. Sú skoðun, að allir skuli hafa jafnan aðgang að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, óháð efnahag, er mjög rík í þjóðarsál Íslendinga. Um það ríkir þverpólitísk sátt og því mun fólk ekki verða látið reiða sig á einkatryggingar til viðbótar við opinbera tryggingu til að greiða fyrir grunnheilbrigðisþjónustu frá einkaaðilum eins og þekkist t.d. í Bandaríkjunum. Einkarekin grunnþjónusta er þannig veitt af einkaaðilum en að hluta eða öllu leyti greidd af hinu opinbera. Umræðan um einkavæðingu er því villandi en orðið einkaframkvæmd hefur t.a.m. verið notað yfir enska hugtakið „public-private partnership“ en það lýsir ekki samstarfinu á milli einkaaðila og hins opinbera. Slík umfjöllun elur á misskilningi þess eðlis að einkarekstur í heilbrigðisþjónustu leiði til aukinnar greiðsluþátttöku sjúklinga þar sem fólk gerir sér almennt ekki grein fyrir því að hið opinbera greiði með þjónustunni. Ljóst að aukin aðkoma einkaaðila í heilbrigðisþjónustu hefur margt gott fram að færa. Með því að auka fjölbreytileika í rekstri heilbrigðisþjónustunnar verður þjónustan við sjúklingana betri, aukinn sveigjanleiki skapast til að umbuna starfsfólkinu og starfsumhverfið eftirsóknarverðara. Tækifærum fjölgar og þannig skapast hvati fyrir ungt fólk til að sækja í auknum mæli í þessi störf. Þar að auki hefur stefna stjórnvalda markvisst verið að auka hlut kvenna í atvinnulífinu frá því að Jóhanna Sigurðardóttir kom af stað styrkjum til atvinnumála kvenna. Víðast hvar eru konur í meirihluta þeirra sem starfa við heilbrigðis- og umönnunarþjónustu. Því mætti einnig líta á aukningu á einkarekstri á þessu sviði sem leið til að auka hlut kvenna í atvinnurekstri þar sem rekstraraðilar þurfa að uppfylla ofangreindar kröfur. Höfundur er hjúkrunarfræðinemi og skrifar á www.romur.is
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar