Jólin þín byrja Ólafur Þ. Stephensen skrifar 24. desember 2012 06:00 Í IKEA, segir sænski smásölurisinn. Einhvern tímann í lok október. Og hefur eitthvað til síns máls. Innkaup á jólaglingri og gjöfum með einkennilegum sænskum nöfnum eru partur af jólatilstandinu sem okkur finnst ómissandi. Þegar einhverjir vitleysingar kveikja í risastóru geitinni fyrir utan vitum við svo að hátíðin er virkilega farin að nálgast. Þjófstart á jólaundirbúningi og skreytingum, kaupæði, óhóf, ofát, yfirborðsmennska, innfluttir óþjóðlegir jólasiðir; af öllu þessu höfum við haft áhyggjur áratugum saman. Þetta er ekki það sem jólin snúast raunverulega um, hefur verið bent á. Samt er þetta allt saman fremur einkenni framþróunar þjóðfélagsins en merki um að við séum að týna jólahátíðinni í umbúðum og skrumi. Fólk hefur alltaf gert sér dagamun á jólum. Jólagjafirnar, sem vöktu sanna gleði þrátt fyrir að vera fábrotnar á mælikvarða nútímans, voru yfirleitt það bezta sem fólk hafði efni á einhvern tímann á síðustu öld. Og nánast hver einasta jólahefð og siður er innflutt, það er bara mismunandi langt síðan innflutningurinn átti sér stað. Alþjóðavæðing jólahefða er merki um samfélag sem er opið og reiðubúið að sækja sér fjölbreytt áhrif. Þótt vakin hafi verið athygli á þeirri dapurlegu staðreynd að fleiri en áður þurfi á aðstoð að halda við jólahaldið endurspeglar hún öðrum þræði breyttar kröfur og dregur hins vegar fram að það eru líka nógu margir tilbúnir að leggja sitt af mörkum til að þeir sem minna hafa á milli handa geti haldið jól með sæmilegum brag. Staðreyndin er sú að þótt ytri umgjörð jólanna breytist, í takt við bættan efnahag og breytta menningarstrauma, er innihaldið það sama þegar allt kemur til alls. Og nánast ómögulegt að yfirgnæfa það með endurunnu ítölsku poppi, sænskum strágeitum og skvaldri markaðarins. Jólaboðskapurinn er sá sami, raunar óbreyttur síðastliðin tvö þúsund ár eða svo: „Verið óhræddir, því sjá, ég boða yður mikinn fögnuð, sem veitast mun öllum lýðnum: Yður er í dag frelsari fæddur, sem er Kristur Drottinn, í borg Davíðs. Og hafið þetta til marks: Þér munuð finna ungbarn reifað og lagt í jötu." Margir sækja sína jólagleði beint í þetta fagnaðarerindi sem hljómar í kirkjum landsins og útvarpstækjum í kvöld. Aðrir fremur í samveru fjölskyldunnar, hefðirnar og hátíðleikann, þar sem öllu því bezta er tjaldað til. Svo mikið er víst að jólin þín byrja í hjartanu – eða, ef við viljum forðast gagnrýni frá fólki sem kann líffræði, á staðnum þar sem við geymum ást og náungakærleik, þakklæti, gjafmildi, friðsemd og fyrirheit um að verða ögn betri manneskja. Sá sem á þetta allt saman þarf strangt til tekið ekki allt dótið og umbúðirnar, þótt það þjóni vissulega sínum tilgangi, til að finna hinn sanna jólaanda. Gleðileg jól! Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Í IKEA, segir sænski smásölurisinn. Einhvern tímann í lok október. Og hefur eitthvað til síns máls. Innkaup á jólaglingri og gjöfum með einkennilegum sænskum nöfnum eru partur af jólatilstandinu sem okkur finnst ómissandi. Þegar einhverjir vitleysingar kveikja í risastóru geitinni fyrir utan vitum við svo að hátíðin er virkilega farin að nálgast. Þjófstart á jólaundirbúningi og skreytingum, kaupæði, óhóf, ofát, yfirborðsmennska, innfluttir óþjóðlegir jólasiðir; af öllu þessu höfum við haft áhyggjur áratugum saman. Þetta er ekki það sem jólin snúast raunverulega um, hefur verið bent á. Samt er þetta allt saman fremur einkenni framþróunar þjóðfélagsins en merki um að við séum að týna jólahátíðinni í umbúðum og skrumi. Fólk hefur alltaf gert sér dagamun á jólum. Jólagjafirnar, sem vöktu sanna gleði þrátt fyrir að vera fábrotnar á mælikvarða nútímans, voru yfirleitt það bezta sem fólk hafði efni á einhvern tímann á síðustu öld. Og nánast hver einasta jólahefð og siður er innflutt, það er bara mismunandi langt síðan innflutningurinn átti sér stað. Alþjóðavæðing jólahefða er merki um samfélag sem er opið og reiðubúið að sækja sér fjölbreytt áhrif. Þótt vakin hafi verið athygli á þeirri dapurlegu staðreynd að fleiri en áður þurfi á aðstoð að halda við jólahaldið endurspeglar hún öðrum þræði breyttar kröfur og dregur hins vegar fram að það eru líka nógu margir tilbúnir að leggja sitt af mörkum til að þeir sem minna hafa á milli handa geti haldið jól með sæmilegum brag. Staðreyndin er sú að þótt ytri umgjörð jólanna breytist, í takt við bættan efnahag og breytta menningarstrauma, er innihaldið það sama þegar allt kemur til alls. Og nánast ómögulegt að yfirgnæfa það með endurunnu ítölsku poppi, sænskum strágeitum og skvaldri markaðarins. Jólaboðskapurinn er sá sami, raunar óbreyttur síðastliðin tvö þúsund ár eða svo: „Verið óhræddir, því sjá, ég boða yður mikinn fögnuð, sem veitast mun öllum lýðnum: Yður er í dag frelsari fæddur, sem er Kristur Drottinn, í borg Davíðs. Og hafið þetta til marks: Þér munuð finna ungbarn reifað og lagt í jötu." Margir sækja sína jólagleði beint í þetta fagnaðarerindi sem hljómar í kirkjum landsins og útvarpstækjum í kvöld. Aðrir fremur í samveru fjölskyldunnar, hefðirnar og hátíðleikann, þar sem öllu því bezta er tjaldað til. Svo mikið er víst að jólin þín byrja í hjartanu – eða, ef við viljum forðast gagnrýni frá fólki sem kann líffræði, á staðnum þar sem við geymum ást og náungakærleik, þakklæti, gjafmildi, friðsemd og fyrirheit um að verða ögn betri manneskja. Sá sem á þetta allt saman þarf strangt til tekið ekki allt dótið og umbúðirnar, þótt það þjóni vissulega sínum tilgangi, til að finna hinn sanna jólaanda. Gleðileg jól!
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun