Fastir pennar

Yfirgangurinn í Skálholti

Steinunn Stefánsdóttir skrifar
Þorláksbúð sem reist hefur verið á gamalli torftótt fáeinum metrum frá Skálholtsdómkirkju er blettur á ásýnd staðarins.

Einkenni Skálholtsstaðar hefur verið stílhrein ásýnd, þar sem formfögur kirkja Harðar Bjarnasonar hefur verið miðdepill og skólabyggingin verið henni verðug og falleg umgjörð.

Þorláksbúðin truflar þessa heildarmynd verulega auk þess að vera hvorki fugl né fiskur, ekki endurbygging á gömlu torfhúsi og ekki einu sinni tilgátuhús sem stendur undir nafni. Það er meðal annars mat forstöðumanns húsafriðunarnefndar, Nikulásar Úlfars Mássonar.

„Hver er tilgangurinn með því að taka áhættuna á því að skaða umhverfið í Skálholti með byggingu húss sem alls ekki telst vera tilgátuhús þar sem ekki hefur verið sýnt fram á það með óyggjandi hætti að hús af þessari stærð og gerð hafi staðið áður á þessum stað og má því halda fram að sé sögufölsun?" spyr Nikulás Úlfar í ávarpi sínu í ársskýrslu nefndarinnar fyrir árið 2011 sem birtist á vefsíðu Húsafriðunarnefndar í vikunni.

Hann bendir einnig á að meðan varið er 34 milljónum króna í Þorláksbúðarverkefnið líði varðveisla gamalla torfhúsa fyrir fjárskort og nefnir meðal annars að til standi að taka niður einn elsta torfbæ á Íslandi norður í Eyjafirði, auk þess sem illa hafi gengið að sinna endurbótum á bæði íbúðarhúsum og útihúsum byggðum úr torfi vítt og breitt um landið.

Eins og kunnugt er var lagt í Þorláksbúðarleiðangurinn af mikilli festu af hálfu Árna Johnsen og félaga hans sem stofnuðu félag með það að markmiði að reisa þetta hús. Að engu voru hafðar viðvaranir aðila eins og húsafriðunarnefndar og Arkitektafélags Íslands. Að auki kom svo á daginn að deiliskipulag það sem talið var gilda fyrir Skálholtsstað og var forsenda byggingarleyfisins reyndist ekki í gildi.

Engu að síður var haldið áfram með verkið og afraksturinn blasir nú við þeim sem sækja Skálholtsstað heim.

Mennta- og menningarmálaráðherra hefði getað stöðvað byggingarferlið með skyndifriðun á Skálholtsdómkirkju og Skálholtsskóla sem húsafriðunarnefnd lagði til fyrir tæpu ári. Tillaga nefndarinnar um friðun staðarins án Þorláksbúðar er nú til meðferðar. Þeirri meðferð lyktar vonandi farsællega.

Það er algert hneyksli að Þorláksbúðin svokallaða skuli vera risin í Skálholti. Hver sem að húsinu kemur sér að auk þess að spilla ásýnd staðarins og að ekki er einu sinni talið fullvíst að hús af þessari gerð hafi staðið á þessum stað þá var fagmennska og smekkvísi fráleitt með í för í verkefninu. Ekkert annað kemur til greina en að taka húsið niður þar sem það stendur sem allra fyrst.

Í framhaldinu mætti finna því annan stað að vel íhuguðu máli og að frágengnum öllum leyfum. Hitt kæmi líka vel til greina að sleppa því bara alveg.






×