Gera má betur í baráttu við misrétti og fordóma 23. febrúar 2012 07:00 Mannlíf Engar ákærur hafa verið gefnar út vegna kynþáttamisréttis frá árinu 2003 og félagasamtökum hafa ekki borist kvartanir heldur. Þessu er fagnað í skýrslu nefndar gegn kynþáttafordómum. fréttablaðið/anton Kynþáttafordómanefnd Evrópuráðsins gerir ýmsar athugasemdir við stöðu mála á Íslandi í nýrri skýrslu sinni, þó margt hafi lagast á undanförnum árum. Skýrsla nefndarinnar var gerð opinber á þriðjudag. Íslensk stjórnvöld hafa ekki staðfest þá alþjóðasamninga sem þau voru hvött til að gera fyrir fimm árum, þegar kynþáttafordómanefnd Evrópuráðsins gerði síðast skýrslu um stöðu mála á Íslandi. Þá var eindregið lagt til við stjórnvöld að þau staðfestu ýmsa alþjóðasamninga. Tólfti viðauki við mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um bann við mismunun að því er varðar réttindi sem tryggð eru í lögum, hefur verið undirritaður en ekki fullgiltur. Aðrir samningar sem um ræðir eru endurskoðaður félagsmálasáttmáli Evrópu, sáttmáli UNESCO gegn mismunun á sviði menntunar, rammasamningur um vernd þjóðernisminnihlutahópa og Evrópusáttmáli um svæðisbundin tungumál og tungumál minnihlutahópa. Þá voru stjórnvöld hvött til að undirbúa staðfestingu alþjóðasamnings um vernd réttinda allra farandverkamanna og fjölskyldumeðlima þeirra og viðbótarbókun við sáttmála gegn tölvuglæpum. Vilja breytta stjórnarskráStjórnarskráin ætti að innihalda öflugri vörn gegn kynþáttafordómum og misrétti að mati nefndarinnar. Stjórnvöld telja að 65. grein hennar veiti nægilega vernd. Greinin kveður á um að allir skuli vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti. Ríkisborgararéttur frá Alþingi getur skapað ójafnræðiKynþáttafordómanefndin hefur áhyggjur af tveimur ákvæðum í nýjum lögum um íslenskan ríkisborgararétt. Í fyrsta lagi hefur nefndin áhyggjur af því að hægt sé að neita umsækjendum um ríkisborgararétt ef þeir hafa hlotið sekt eða fangelsisdóm, eða eru grunaðir um refsiverðan verknað. Þannig geta minniháttar brot sem sektir liggja við útilokað að einstaklingar geti fengið ríkisborgararétt. Nefndin telur þetta ákvæði óþarflega strangt og samrýmast ekki meginreglu um meðalhóf. Frumvarp um breytingar á þessum lögum er til umfjöllunar í allsherjarnefnd Alþingis nú og þar er miðað við hærri sektir en áður. Þá verða umsækjendur að standast íslenskupróf eða fá undanþágu frá því. Þrátt fyrir að prófið sé talið tiltölulega auðvelt þá eiga einstaklingar, einkum frá Suðaustur-Asíu, sérstaklega erfitt með að fullnægja þessu skilyrði. Stjórnvöld eru því hvött til að tryggja að lestrarkennsla og íslenskunámskeið séu aðgengileg sem víðast. Þá er í skýrslunni gerð athugasemd við að Alþingi geti veitt íslenskan ríkisborgararétt. Þessi aðferð hafi verið notuð þegar einstaklingar geta ekki náð tökum á íslensku þrátt fyrir viðleitni og einnig þar sem fólk hefur framið smávægileg brot. Nefndin segir að þótt þessi tilhögun teljist jafngilda þrautaúrræði eða lokaáfrýjun, þá mætti einnig líta svo á að hún skapi óvissu og ójafnræði. Engar ákærur vegna kynþáttamisréttisStjórnvöld hér á landi voru hvött til þess fyrir fimm árum að grípa til aðgerða til að tryggja að ákvæðum hegningarlaganna um kynþáttafordóma og misrétti yrði beitt skilvirkt. Lagt var til að rannsakað yrði hvers vegna kvartanir væru jafn fáar og raun ber vitni. Frá árinu 2003 hafa hvorki verið gefnar út ákærur fyrir brot á banni við kynþáttamisrétti né fyrir brot á grein um bann við kynþáttahatri. Frjáls félagasamtök hafa ekki heldur fengið kvartanir frá fórnarlömbum kynþáttafordóma undanfarin ár. Nefndin fagnar þessum jákvæðu merkjum en bendir engu að síður á að hér á landi er enginn sérhæfður aðili sem fórnarlömb geta snúið sér til. Slíkt embætti ætti að vera óháð lögreglu og ákæruvaldinu og fara með rannsókn ásakana um ósæmilega hegðun af hálfu lögreglunnar. Þá hefur verið þrýst á að íslensk stjórnvöld innleiði ákvæði sem kveði á um sérstaka refsiþyngingu ef kynþáttafordómar liggja að baki broti, en það hefur ekki verið gert. Fá tilvik ekki afsökunStjórnvöld hafa verið hvött til þess að tryggja að allir sem koma að refsiréttarkerfinu, lögmenn, lögregla, ákæruvaldið og dómarar, búi yfir góðri þekkingu á lagaákvæðum um kynþáttafordóma og misrétti og hvernig megi koma auga á fordóma sem afbrotahvata. Sú staðreynd að glæpir af þessu tagi eru mjög sjaldgæfir á Íslandi réttlætir ekki að þeim sé gefinn lítill gaumur við þjálfun þeirra sem að þeim koma, að mati nefndarinnar. Lagt var til að aukin áhersla yrði á að veita lögreglunni góða þjálfun á sviði mannréttinda og jafnréttis til að auka skilning á menningarlegri fjölbreytni. Þessi atriði eru nú hluti af grunnþjálfun í Lögregluskólanum. Þá er hvatt til þess að stjórnvöld komi á fót miðstöð þar sem innflytjendur eigi aðgang að sérhæfðri aðstoð og þjónustu. Eftir að Alþjóðahúsi var lokað er eina slíka miðstöðin fjölmenningarsetur undir velferðarráðuneytinu, sem er staðsett á Ísafirði. Nefndin vill að miðstöð verði komið upp í höfuðborginni, því þar séu langflestir innflytjendur. Fréttir Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Gætum þurft að bíða í nokkra daga ef ekkert óvænt gerist Erlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Fleiri fréttir Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Sjá meira
Kynþáttafordómanefnd Evrópuráðsins gerir ýmsar athugasemdir við stöðu mála á Íslandi í nýrri skýrslu sinni, þó margt hafi lagast á undanförnum árum. Skýrsla nefndarinnar var gerð opinber á þriðjudag. Íslensk stjórnvöld hafa ekki staðfest þá alþjóðasamninga sem þau voru hvött til að gera fyrir fimm árum, þegar kynþáttafordómanefnd Evrópuráðsins gerði síðast skýrslu um stöðu mála á Íslandi. Þá var eindregið lagt til við stjórnvöld að þau staðfestu ýmsa alþjóðasamninga. Tólfti viðauki við mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um bann við mismunun að því er varðar réttindi sem tryggð eru í lögum, hefur verið undirritaður en ekki fullgiltur. Aðrir samningar sem um ræðir eru endurskoðaður félagsmálasáttmáli Evrópu, sáttmáli UNESCO gegn mismunun á sviði menntunar, rammasamningur um vernd þjóðernisminnihlutahópa og Evrópusáttmáli um svæðisbundin tungumál og tungumál minnihlutahópa. Þá voru stjórnvöld hvött til að undirbúa staðfestingu alþjóðasamnings um vernd réttinda allra farandverkamanna og fjölskyldumeðlima þeirra og viðbótarbókun við sáttmála gegn tölvuglæpum. Vilja breytta stjórnarskráStjórnarskráin ætti að innihalda öflugri vörn gegn kynþáttafordómum og misrétti að mati nefndarinnar. Stjórnvöld telja að 65. grein hennar veiti nægilega vernd. Greinin kveður á um að allir skuli vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti. Ríkisborgararéttur frá Alþingi getur skapað ójafnræðiKynþáttafordómanefndin hefur áhyggjur af tveimur ákvæðum í nýjum lögum um íslenskan ríkisborgararétt. Í fyrsta lagi hefur nefndin áhyggjur af því að hægt sé að neita umsækjendum um ríkisborgararétt ef þeir hafa hlotið sekt eða fangelsisdóm, eða eru grunaðir um refsiverðan verknað. Þannig geta minniháttar brot sem sektir liggja við útilokað að einstaklingar geti fengið ríkisborgararétt. Nefndin telur þetta ákvæði óþarflega strangt og samrýmast ekki meginreglu um meðalhóf. Frumvarp um breytingar á þessum lögum er til umfjöllunar í allsherjarnefnd Alþingis nú og þar er miðað við hærri sektir en áður. Þá verða umsækjendur að standast íslenskupróf eða fá undanþágu frá því. Þrátt fyrir að prófið sé talið tiltölulega auðvelt þá eiga einstaklingar, einkum frá Suðaustur-Asíu, sérstaklega erfitt með að fullnægja þessu skilyrði. Stjórnvöld eru því hvött til að tryggja að lestrarkennsla og íslenskunámskeið séu aðgengileg sem víðast. Þá er í skýrslunni gerð athugasemd við að Alþingi geti veitt íslenskan ríkisborgararétt. Þessi aðferð hafi verið notuð þegar einstaklingar geta ekki náð tökum á íslensku þrátt fyrir viðleitni og einnig þar sem fólk hefur framið smávægileg brot. Nefndin segir að þótt þessi tilhögun teljist jafngilda þrautaúrræði eða lokaáfrýjun, þá mætti einnig líta svo á að hún skapi óvissu og ójafnræði. Engar ákærur vegna kynþáttamisréttisStjórnvöld hér á landi voru hvött til þess fyrir fimm árum að grípa til aðgerða til að tryggja að ákvæðum hegningarlaganna um kynþáttafordóma og misrétti yrði beitt skilvirkt. Lagt var til að rannsakað yrði hvers vegna kvartanir væru jafn fáar og raun ber vitni. Frá árinu 2003 hafa hvorki verið gefnar út ákærur fyrir brot á banni við kynþáttamisrétti né fyrir brot á grein um bann við kynþáttahatri. Frjáls félagasamtök hafa ekki heldur fengið kvartanir frá fórnarlömbum kynþáttafordóma undanfarin ár. Nefndin fagnar þessum jákvæðu merkjum en bendir engu að síður á að hér á landi er enginn sérhæfður aðili sem fórnarlömb geta snúið sér til. Slíkt embætti ætti að vera óháð lögreglu og ákæruvaldinu og fara með rannsókn ásakana um ósæmilega hegðun af hálfu lögreglunnar. Þá hefur verið þrýst á að íslensk stjórnvöld innleiði ákvæði sem kveði á um sérstaka refsiþyngingu ef kynþáttafordómar liggja að baki broti, en það hefur ekki verið gert. Fá tilvik ekki afsökunStjórnvöld hafa verið hvött til þess að tryggja að allir sem koma að refsiréttarkerfinu, lögmenn, lögregla, ákæruvaldið og dómarar, búi yfir góðri þekkingu á lagaákvæðum um kynþáttafordóma og misrétti og hvernig megi koma auga á fordóma sem afbrotahvata. Sú staðreynd að glæpir af þessu tagi eru mjög sjaldgæfir á Íslandi réttlætir ekki að þeim sé gefinn lítill gaumur við þjálfun þeirra sem að þeim koma, að mati nefndarinnar. Lagt var til að aukin áhersla yrði á að veita lögreglunni góða þjálfun á sviði mannréttinda og jafnréttis til að auka skilning á menningarlegri fjölbreytni. Þessi atriði eru nú hluti af grunnþjálfun í Lögregluskólanum. Þá er hvatt til þess að stjórnvöld komi á fót miðstöð þar sem innflytjendur eigi aðgang að sérhæfðri aðstoð og þjónustu. Eftir að Alþjóðahúsi var lokað er eina slíka miðstöðin fjölmenningarsetur undir velferðarráðuneytinu, sem er staðsett á Ísafirði. Nefndin vill að miðstöð verði komið upp í höfuðborginni, því þar séu langflestir innflytjendur.
Fréttir Mest lesið Vaktin: Forsetakosningar í Bandaríkjunum Erlent Kosningavaktin: Íslendingar ganga að kjörborðinu Innlent Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Innlent Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Innlent „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Innlent Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Innlent Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Innlent Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Innlent Gætum þurft að bíða í nokkra daga ef ekkert óvænt gerist Erlent „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Innlent Fleiri fréttir Íslenskir Trumpistar fylgjast spenntir með skammt frá Trump sjálfum Grátbiðja deiluaðila að finna lausn Rekstur borgarinnar allur að braggast segir borgarstjóri Fleiri tilkynningar um týnd ungmenni en allt árið í fyrra Eitt barn enn á gjörgæslu og líðan þess stöðug Afskipti af bifreið endaði með handtöku fjögurra manna Lausir hundar hafi drepið fleiri kindur Sögulegt spennustig týnd börn og bugaðir foreldrar Leggja til að stofna þjóðgarð í Dalabyggð Ástand skapaðist vegna skorts á armböndum Keyrði utan vegar og hafnaði á öðrum bíl sem valt Ógnaði barnsmóður sinni með haglabyssu Engar upplýsingar fást um tengsl konunnar við barnið Bein útsending: Frambjóðendur ræða málefni fatlaðs fólks Fjörutíu prósent kjósenda Miðflokks vilja Trump „Við erum ógeðslega sár fyrir hönd barnanna okkar“ Leikskólinn Mánagarður opinn á ný Bein útsending: Loftslagsmál rædd á Umhverfisþingi Frambjóðendur ræða áfengis- og vímuefnamál Perlan þurfi að seljast fyrir áramót svo dæmið gangi upp Hagnast um hálfan milljarð og reiknar með þrefalt meira á næsta ári Bein útsending: Kosningafundur með formönnum flokkanna Fjárhagsáætlun borgarinnar kynnt og Kanar ganga að kjörborðinu Aukin hætta á skriðuföllum vegna rigningar Sakfelldur fyrir þátt í banaslysi en annar ökumaður aldrei fundist Bein útsending: Kynna fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar „Ég var barnið sem vildi ekki taka í höndina á kennaranum sínum“ Flugslysið sem skók þjóðina og aldrei munu fást svör við Umboðsmaður barna segir verkföll kennara mismuna börnum Segja verkfall kennara skapa ójafnræði og óréttlæti Sjá meira