Heilagar ær og kýr Ólafur Þ. Stephensen skrifar 26. ágúst 2011 06:00 Viðbrögð Landssamtaka sauðfjárbænda við skrifum Þórólfs Matthíassonar hagfræðiprófessors hér í blaðið undanfarnar vikur eru dálítið yfirdrifin. Þórólfur hefur í greinum sínum gagnrýnt óskilvirkt og dýrt landbúnaðarkerfi, lélega afkomu og litla verðmætasköpun í sauðfjárbúskap, ásamt þeirri sérkennilegu staðreynd að lambakjöt er flutt út með ríkisstyrk á sama tíma og það vantar í búðir á Íslandi. Viðbrögð LS eru að senda formann sinn, Sindra Sigurgeirsson, á fund rektors Háskóla Íslands til að kvarta undan Þórólfi. Jafnframt hafa samtökin tilkynnt að þau hafi hætt við að kaupa þjónustu af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands – væntanlega til þess að starfsmenn skólans hugsi sig héðan af tvisvar um áður en þeir gagnrýna landbúnaðarkerfið opinberlega. Auðvitað ráða bændur af hverjum þeir kaupa þjónustu. Þeir geta alveg eins samið við útlent ráðgjafarfyrirtæki um að gera tillögur um hagræðingu í sláturiðnaði. Þann kost hafa þeir reyndar umfram íslenzka neytendur, sem geta ekki valið hvort þeir kaupa íslenzkt lambakjöt eða til dæmis nýsjálenzkt úti í búð, þökk sé landbúnaðarkerfinu okkar. Hitt er sérkennilegra, að Landssamband sauðfjárbænda túlki gagnrýni Þórólfs Matthíassonar á styrkja-, miðstýringar- og tollakerfið, sem hér hefur orðið til, sem „beinar árásir á stétt sauðfjárbænda“. Þetta er reyndar algengur misskilningur. Þeir sem gagnrýna þetta dýra og óskilvirka kerfi, sem meðal annars leggur hömlur á framtak og sjálfsbjargarviðleitni duglegra bænda, fá oft að heyra að þeir séu á móti landbúnaði, á móti bændum eða á móti landsbyggðinni. Landbúnaðarkerfið er hins vegar ekkert af þessu. Landbúnaður er nauðsynleg atvinnugrein; án hans fengjum við ekki allan mögulegan mat, sem við getum ekki verið án. Hann er líka mikilvægur partur af sögu og menningu Íslendinga og hefur af þeim ástæðum ákveðna sérstöðu. En það er mjög mismunandi á milli ríkja og heimshluta hvernig landbúnaðurinn er rekinn. Það getur eiginlega ekki verið að á Íslandi hafi verið fundin upp eina rétta formúlan og að hana megi alls ekki gagnrýna. Þegar fólk hlustar á málflutning forystumanna samtaka bænda fær það þó á tilfinninguna að það sé skoðunin á þeim bæ. Í grein sinni í Fréttablaðinu í gær dregur Þórólfur Matthíasson gagnrýni sína saman: „Skilyrðislaus peningaaustur úr ríkissjóði til sauðfjárbænda viðheldur hallarekstri margra sauðfjárbúa, tefur eða kæfir eðlilega þróun greinarinnar, skilar neytendum dýru kjöti og skattgreiðendum ómældum útgjöldum. Það er erfitt að skilja að nokkur aðili sem starfar að framleiðslumálum og styrkjamálum sauðfjárbúskaparins geti unað við óbreytt ástand.“ Af hverju vilja samtök bænda ekki ræða þessa gagnrýni á málefnalegum nótum og taka þátt í að þoka landbúnaðinum inn í eitthvað sem kallazt getur eðlilegt viðskiptaumhverfi? Vonandi halda sem flestir fræðimenn áfram að gagnrýna öll opinber kerfi sem fela í sér sóun og óskilvirkni. Það eiga ekki að vera neinar heilagar kýr í þeim efnum – og ekki ær heldur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Sleppum brúnni og förum betri leið framhjá Selfossi Elliði Vignisson Skoðun Spilling á Íslandi: Erum við að missa tökin? Ágústa Árnadóttir Skoðun Halldór 5.10.2024 Jón Þór Stefánsson Halldór Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun Af ofurhetjum og störfum þeirra Kristín Björnsdóttir Skoðun Eignafólk græðir mikið á vaxtastefnu Seðlabankans Stefán Ólafsson Skoðun Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Er vitlaust gefið í stjórnmálum? Reynir Böðvarsson Skoðun Foreldrar eru sérfræðingar í sínum börnum Valdimar Víðisson Skoðun Uppeldi frá gamla einmenningar eins-skin-litar viðhorfum Matthildur Björnsdóttir Skoðun
Viðbrögð Landssamtaka sauðfjárbænda við skrifum Þórólfs Matthíassonar hagfræðiprófessors hér í blaðið undanfarnar vikur eru dálítið yfirdrifin. Þórólfur hefur í greinum sínum gagnrýnt óskilvirkt og dýrt landbúnaðarkerfi, lélega afkomu og litla verðmætasköpun í sauðfjárbúskap, ásamt þeirri sérkennilegu staðreynd að lambakjöt er flutt út með ríkisstyrk á sama tíma og það vantar í búðir á Íslandi. Viðbrögð LS eru að senda formann sinn, Sindra Sigurgeirsson, á fund rektors Háskóla Íslands til að kvarta undan Þórólfi. Jafnframt hafa samtökin tilkynnt að þau hafi hætt við að kaupa þjónustu af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands – væntanlega til þess að starfsmenn skólans hugsi sig héðan af tvisvar um áður en þeir gagnrýna landbúnaðarkerfið opinberlega. Auðvitað ráða bændur af hverjum þeir kaupa þjónustu. Þeir geta alveg eins samið við útlent ráðgjafarfyrirtæki um að gera tillögur um hagræðingu í sláturiðnaði. Þann kost hafa þeir reyndar umfram íslenzka neytendur, sem geta ekki valið hvort þeir kaupa íslenzkt lambakjöt eða til dæmis nýsjálenzkt úti í búð, þökk sé landbúnaðarkerfinu okkar. Hitt er sérkennilegra, að Landssamband sauðfjárbænda túlki gagnrýni Þórólfs Matthíassonar á styrkja-, miðstýringar- og tollakerfið, sem hér hefur orðið til, sem „beinar árásir á stétt sauðfjárbænda“. Þetta er reyndar algengur misskilningur. Þeir sem gagnrýna þetta dýra og óskilvirka kerfi, sem meðal annars leggur hömlur á framtak og sjálfsbjargarviðleitni duglegra bænda, fá oft að heyra að þeir séu á móti landbúnaði, á móti bændum eða á móti landsbyggðinni. Landbúnaðarkerfið er hins vegar ekkert af þessu. Landbúnaður er nauðsynleg atvinnugrein; án hans fengjum við ekki allan mögulegan mat, sem við getum ekki verið án. Hann er líka mikilvægur partur af sögu og menningu Íslendinga og hefur af þeim ástæðum ákveðna sérstöðu. En það er mjög mismunandi á milli ríkja og heimshluta hvernig landbúnaðurinn er rekinn. Það getur eiginlega ekki verið að á Íslandi hafi verið fundin upp eina rétta formúlan og að hana megi alls ekki gagnrýna. Þegar fólk hlustar á málflutning forystumanna samtaka bænda fær það þó á tilfinninguna að það sé skoðunin á þeim bæ. Í grein sinni í Fréttablaðinu í gær dregur Þórólfur Matthíasson gagnrýni sína saman: „Skilyrðislaus peningaaustur úr ríkissjóði til sauðfjárbænda viðheldur hallarekstri margra sauðfjárbúa, tefur eða kæfir eðlilega þróun greinarinnar, skilar neytendum dýru kjöti og skattgreiðendum ómældum útgjöldum. Það er erfitt að skilja að nokkur aðili sem starfar að framleiðslumálum og styrkjamálum sauðfjárbúskaparins geti unað við óbreytt ástand.“ Af hverju vilja samtök bænda ekki ræða þessa gagnrýni á málefnalegum nótum og taka þátt í að þoka landbúnaðinum inn í eitthvað sem kallazt getur eðlilegt viðskiptaumhverfi? Vonandi halda sem flestir fræðimenn áfram að gagnrýna öll opinber kerfi sem fela í sér sóun og óskilvirkni. Það eiga ekki að vera neinar heilagar kýr í þeim efnum – og ekki ær heldur.
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun
Telur rektor Háskóla Íslands úrskurði alþjóðadómstóla og ályktanir Sameinuðu þjóðanna vera pólitískt álitamál? Elí Hörpu- og Önundarbur Skoðun
Þriðjungur barna af erlendum uppruna tilheyrir ekki skólanum sínum Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun