Grillir í sumar Bergsteinn Sigurðsson skrifar 16. maí 2008 06:00 Hamingjan þarf ekki að fara með himinskautum, segir í ágætri bók. Það eru orð að sönnu og sést sjaldan jafn greinilega á Íslandi og um kvöldmatarleytið á sólríkum sumardögum, þegar svalir, bakgarðar, verandir og pallar iða af lífi. Þá er hamingjan að standa fyrir framan snarkandi gasgrill, með sólgleraugu og opna bjórflösku, horfa á logana læsa sig í sérvalið nautakjöt úr einhverju kjötborðinu. Íslenska hamingjan, í sinni tærustu mynd, hefur tvær kryddlegnar hliðar, kviknar við mikinn hita og varir í um það bil tíu mínútur - fimm á hvorri hlið. Á seinni hluta 20. aldar var kolagrillið hin helgu vé karlmennskunnar og nálægt því áttu konur og veifiskatar ekkert erindi. Hinn riddaralegi fyrirsláttur var eitthvað á þá leið að olíumettuð brunalyktin væri ekki konum sæmandi og gerði fíngerðum lungum þeirra jafnvel illt. Raunverulega ástæðan var vitaskuld hið opinbera leyndarmál að konur væru liðónýtir grillarar sem kynnu ekki að tendra í kolum og ættu að halda sig við meðlætið. Menn sem að öðru leyti komu aldrei nálægt matseld breyttust í meistarakokka í grennd við grillið, vissu nákvæmlega hvernig átti að stafla kolunum til að ná hámarksfuna og hversu mikill safi væri eftir í lærisneiðunum út frá blæbrigðum snarksins einu saman. Ekkert var þeim ofviða, þeir gátu grillað allt: lamb, sveppi, banana … þeir hefðu grillað skyr og harðfisk hefði einhver manað þá til þess. Harðgerðustu karlmenn urðu meyrari en nýslátraður heimalningur við það eitt að finna lykt af brennandi kolum. Vírburstinn var þeirra veldisproti. En svo kom gasið, frelsaði konur úr viðjum kartöflusalatsins og kryddsmjörsins og þær tóku til óspilltra málanna við að raða grænmetisspjótum og lúðu á teinana. Eins og hendi væri veifað varð grillið hin göfuga matargerðarlist smáborgarans, eins og einhvers staðar stendur; það rekur enda smiðshöggið á heilaga þrenningu hins íslenska sumars: sól, hiti, grill. Grillboð eru nefnilega táknmynd þess að það hafa loksins orðið langþráð endaskipti á hlutunum. Grámóskan hefur vikið fyrir tærbláum himni og grænum gróðri, ylurinn og birtan koma að ofan, brúnkan er ekta, við höfum fengið frí frá þinginu. Grillið er með öðrum orðum brennipunktur kjöraðstæðna á Íslandi, í orðsins fyllstu merkingu. Og full ástæða til að vegsama þær þá sjaldan við verðum þeirra aðnjótandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bergsteinn Sigurðsson Mest lesið Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt ! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Skilum skömminni Elín Birna Olsen Skoðun Getur þú fengið þá hjálp sem þú þarft ef andlega heilsan hrörnar? Sigurrós Eggertsdóttir Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena J. Mörtudóttir Skoðun Gekk ég yfir sjó og land og ríkisstofnanir líka Magnús Guðmundsson Skoðun Teppaleggjum ekki íslenska náttúru með vindorku Halla Hrund Logadóttir Skoðun Reynir Samband sveitarfélaga að spilla gerð kennarasamninga? Ragnar Þór Pétursson Skoðun „Við andlát manns lýkur skattskyldu hans“ Þórður Gunnarsson Skoðun
Hamingjan þarf ekki að fara með himinskautum, segir í ágætri bók. Það eru orð að sönnu og sést sjaldan jafn greinilega á Íslandi og um kvöldmatarleytið á sólríkum sumardögum, þegar svalir, bakgarðar, verandir og pallar iða af lífi. Þá er hamingjan að standa fyrir framan snarkandi gasgrill, með sólgleraugu og opna bjórflösku, horfa á logana læsa sig í sérvalið nautakjöt úr einhverju kjötborðinu. Íslenska hamingjan, í sinni tærustu mynd, hefur tvær kryddlegnar hliðar, kviknar við mikinn hita og varir í um það bil tíu mínútur - fimm á hvorri hlið. Á seinni hluta 20. aldar var kolagrillið hin helgu vé karlmennskunnar og nálægt því áttu konur og veifiskatar ekkert erindi. Hinn riddaralegi fyrirsláttur var eitthvað á þá leið að olíumettuð brunalyktin væri ekki konum sæmandi og gerði fíngerðum lungum þeirra jafnvel illt. Raunverulega ástæðan var vitaskuld hið opinbera leyndarmál að konur væru liðónýtir grillarar sem kynnu ekki að tendra í kolum og ættu að halda sig við meðlætið. Menn sem að öðru leyti komu aldrei nálægt matseld breyttust í meistarakokka í grennd við grillið, vissu nákvæmlega hvernig átti að stafla kolunum til að ná hámarksfuna og hversu mikill safi væri eftir í lærisneiðunum út frá blæbrigðum snarksins einu saman. Ekkert var þeim ofviða, þeir gátu grillað allt: lamb, sveppi, banana … þeir hefðu grillað skyr og harðfisk hefði einhver manað þá til þess. Harðgerðustu karlmenn urðu meyrari en nýslátraður heimalningur við það eitt að finna lykt af brennandi kolum. Vírburstinn var þeirra veldisproti. En svo kom gasið, frelsaði konur úr viðjum kartöflusalatsins og kryddsmjörsins og þær tóku til óspilltra málanna við að raða grænmetisspjótum og lúðu á teinana. Eins og hendi væri veifað varð grillið hin göfuga matargerðarlist smáborgarans, eins og einhvers staðar stendur; það rekur enda smiðshöggið á heilaga þrenningu hins íslenska sumars: sól, hiti, grill. Grillboð eru nefnilega táknmynd þess að það hafa loksins orðið langþráð endaskipti á hlutunum. Grámóskan hefur vikið fyrir tærbláum himni og grænum gróðri, ylurinn og birtan koma að ofan, brúnkan er ekta, við höfum fengið frí frá þinginu. Grillið er með öðrum orðum brennipunktur kjöraðstæðna á Íslandi, í orðsins fyllstu merkingu. Og full ástæða til að vegsama þær þá sjaldan við verðum þeirra aðnjótandi.