Fastir pennar

Og maskínan marserar áfram

Er það tilviljun að stríðið gegn hryðjuverkum tók við einungis fáeinum árum eftir að kalda stríðinu lauk? Eða getur verið að þetta nýja stríð, þar sem mestu herveldi heims áskilja sér rétt til fyrirbyggjandi hernaðar­aðgerða hvar sem er á hnettinum, sé að mati þessara sömu hervelda nauðsynlegt til að viðhalda völdum og áhrifum sínum á heimsvísu? Ef svo er þá er stríðið gegn hryðjuverkum tilbúningur; sviðsetning ættuð frá Washington og Lundúnum.

Í þessu samhengi var áhugavert að hlusta á Mikhaíl Gorbatsj­ov tala tæpitungulaust þegar hann var spurður álits á utanríkisstefnu Bandaríkjanna í Háskólabíói í fyrradag. Hann gaf ekkert út á fyrirbyggjandi hernað og sagði fyrirbyggjandi viðræður stjórnarerindreka mun vænlegri til árangurs og friðar í heiminum.

Nánast á sömu klukkustund og Gorbatsjov sagði í Háskólabíói að borin von væri að koma á lýðræði með vopnavaldi birtist viðtal við óvæntan skoðanabróður hans í netútgáfu dagblaðsins Daily Mail. Þar lýsti yfirmaður breska landhersins, Richard Dannatt, því yfir að það hefðu verið „barnaleg" mistök að ætla að innrásin í Írak yrði til þess að koma á frjálslyndu lýðræði.

Þar með bættist æðsti yfirmaður breska hersins í sívaxandi hóp þeirra sem hafa gagnrýnt stríðsrekstur og forsendur innrásarinnar í Írak. Það er nánast óþarfi að taka fram að skoðanir hershöfðingjans féllu í grýttan jarðveg hjá Tony Blair og félögum í ríkisstjórn Verkamannaflokksins, sem nú stendur nánast ein eftir í Bretlandi sem málsvari Íraksstríðsins.

Hinum megin við Atlantshafið hefur George W. Bush Bandaríkjaforseti ekki síður staðið í ströngu við að verja innrásina í Írak en Blair vopnabróðir hans.

Þegar Gorbatsjov var spurður í Háskólabíói hvernig hann mæti möguleika Bush á að leysa erfið mál, ekki síst í krafti persónulegra samskipta líkt og mynduðust milli hans og Ronalds Reagan í Höfða, skaut hann sér undan því að svara spurningunni beint og sagði að Bush hefði ekki gott „lið" í kringum sig.

Um þetta „lið" er hægt að fræðast nánar í spánnýrri bók Bobs Woodward, State of Denial, þar sem kemur fram hversu stóra rullu varaforsetinn Dick Cheney og umfram allt varnarmálaráðherrann Donald Rumsfeld léku í aðdraganda og stjórn innrásar­innar í Írak. Báðir eru kynslóð eldri en Bush, innmúraðir og innvígðir kaldastríðsmenn, og sá fyrrnefndi með gríðarleg ítök í bandarískum hermálamaskínunni.

Þetta eru menn af sömu kynslóð og Gorbatsjov en allt öðrum hugsanahætti. Í fyrirlestri og svörum Sovétleiðtogans fyrrverandi kom fram að á sama hátt og hann kom á nýrri hugsun í samskiptum risaveldanna fyrir tuttugu árum vill hann sjá nýja hugsun til að takast á við þau vandamál sem heimurinn stendur frammi fyrir. Þetta er skynsamleg ósk.

Gorbatsjovs verður minnst fyrir að breyta heimsmyndinni til hins betra. Arfleifð George W. Bush verður sú að hafa leitt til valda í Hvíta húsinu kaldastríðshauka sem gerðu heiminn að óöruggari stað fyrir okkur öll.






×