Einkenni og afleiðingar fitufordóma á vinnustöðum Rakel Sveinsdóttir skrifar 16. desember 2020 07:01 Fitufordómar á vinnustöðum eru staðreynd og þá þarf að uppræta eins og aðra fordóma. Vísir/Getty Getur verið að þú haldir um margt fólk í ofþyngd að það séu hálfgerðir letingjar? Eða að viðkomandi sé ekkert rosalega klár? Ertu með yfirlýsingar um að fólk í ofþyngd sé með litla sjálfstjórn og almennt ekki hraust? Finnst þér fólk í ofþyngd minna spennandi í ásýnd og útliti? Að svara einhverjum af þessum spurningum játandi eru lýsandi einkenni fitufordóma. Fitufordómar geta jafnframt falið í sér viðhorf eins og að fólk í ofþyngd sé ekki nógu samviskusamt til vinnu. Að það sé yfir höfuð ekki eins viðkunnanlegt og annað fólk eða í jafn góðu jafnvægi tilfinningalega og annað fólk. Engar fullyrðingar í þessa veru er þó hægt að rökstyðja með rannsóknum. Það sem rannsóknir hafa hins vegar sýnt marg oft er að fitufordómar á vinnustöðum eru staðreynd. Þessir fitufordómar beinast að samstarfsfólki, stjórnendum, stjórnarmönnum og viðskiptavinum. Sem dæmi má nefna hafa rannsóknir sýnt að fólk í ofþyngd er oft ólíklegra til að vera ráðið í starf en fólk í meðalþyngd. Þannig geta fitufordómar komið fram strax í ráðningaferlinu. Þá hafa rannsóknir sýnt að viðhorf starfsfólks til stjórnenda í ofþyngd, þar með talið stjórnarmeðlimi, er neikvæðara í samanburði við viðhorf starfsfólks til stjórnenda í meðalþyngd. Viðskiptavinir geta orðið fyrir barðinu á fitufordómum á vinnustöðum. Afleiðingar fitufordóma Afleiðingar fitufordóma á vinnustöðum eru almennt þær sömu og sýna sig með fordóma og mismunun af öðru tagi. Áhrifin eru neikvæð á líkamlega og andlega heilsu og líðan starfsfólks. Viðhorf starfsfólks mælist neikvæðara gagnvart vinnustaðnum og árangurs í starfi. Þá geta fitufordómar á vinnustöðum haft áhrif á veltu og viðskipti. Rannsóknir hafa t.d. sýnt að fólk í ofþyngd verslar minna hjá fyrirtækjum þar sem það upplifir fordóma í sinn garð af hálfu starfsfólks. Rannsóknir hafa sýnt að fitufordómar á vinnustöðum hafa neikvæð áhrif en þessir fordómar ná til bæði starfsfólks og stjórnenda.Vísir/Getty Hvað er til ráða? Stjórnendur þurfa að grípa til aðgerða gagnvart fitufordómum á sama hátt rétt eins og á við um aðra fordóma eða mismunun. Huga þarf að aðgerðum og forvörnum. Þau þrjú atriði sem stjórnendum er bent á eru: 1. Sjálfskoðun: Hvernig er viðhorfið þitt? Það fyrsta sem stjórnendur þurfa að gera er að líta í eiginn barm og velta því fyrir sér hvort þeir séu sjálfir með fitufordóma. Oft eru fitufordómar ómeðvitaðir þannig að hér þurfa stjórnendur að gaumgæfa það vel, hvort fitufordómar séu til staðar hjá þeim sjálfum. 2. Eru mælikvarðar án fordóma? Þá þurfa stjórnendur að fara vel í gegnum alla ferla þar sem árangur starfsfólks er metinn eða ákvarðanir teknar, t.d. varðandi verkefnaúthlutun. Mælikvarðar þurfa alltaf að vera fordómalausir gagnvart útliti fólks, kyni, kynhneigð o.fl. þar sem hætta er á mismunun. 3. Eru fitufordómar meðtaldir öðru í forvörnum? Þá þurfa stjórnendur að gæta þess í forvarnarstarfi að fitufordómar séu ræddir og þeir nefndir. Í þessu samhengi þurfa skilaboðin að vera skýr þannig að vel komi fram að fitufordómar séu hvorki liðnir innan hópa samstarfsfólks né í garð viðskiptavina. Stjórnun Góðu ráðin Tengdar fréttir Einkenni algengra aldursfordóma á vinnustöðum Aldursfordómar hafa orðið nokkuð undir í umræðum síðustu ára um fordóma á vinnustöðum og forvarnir gegn þeim. Meira er rætt um aðgerðir og forvarnir gegn kynfordómum, kynvitund, kynhneigð, þjóðerni og trú. 8. desember 2020 07:00 Fyrsti vinnustaðurinn til að sporna við heimilisofbeldi í Covid ISAL hefur nú innleitt aðgerðaráætlun til að sporna við heimilisofbeldi. Aðgerðaráætlunin byggir á nokkrum leiðum til að aðstoða starfsfólk sem gætu verið þolendur heimilisofbeldis til að stíga út úr þeim aðstæðum. 4. nóvember 2020 07:00 Yfirmenn oftast gerendur í eineltismálum á vinnustað Erfið starfsmannamál: Einelti á vinnustöðum jókst í kjölfar bankahruns en minnkaði aftur þegar atvinnuástand batnaði. Stjórnendur eru oftast gerendur. 22. janúar 2020 12:00 Samstarfsfólk sem hefur neikvæð áhrif á vinnustaðinn Það getur verið dýrkeypt fyrir vinnustaði að taka ekki á því ef starfsfólk hefur neikvæð áhrif á andrúmsloftið eða samstarfsfélaga. Oft þarf ekki nema einn einstakling á vinnustað til að eitra út frá sér. 19. ágúst 2020 11:00 Mest lesið Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Viðskipti innlent Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Viðskipti innlent Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Viðskipti innlent Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Viðskipti innlent „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Stöðluðu húsin frá Límtré Vírneti hafa slegið í gegn Samstarf Fleiri fréttir „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ „Eitthvað við kvöldin og nóttina sem ég heillast af“ Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því „Ekkert ósvipaður leikur og menn léku í bönkunum fyrir bankahrun“ „Fyrsta verk er án gríns að fá mér lýsi og tékka á Vísi“ Kosningaspenna á vinnustöðum og rifrildi um pólitík Sif Jakobs: „Ekta demantar eru nú einfaldlega ræktaðir“ „Hörðustu samningaviðræðurnar voru við yngsta fólkið Eitraður starfsmaður og góð ráð „Enginn kvartað yfir því þegar ég hef skúrað“ Ekki trompast við fólk í vinnu eða á fundum „Síðan kemur í ljós að við erum í gjörólíkum störfum“ „Opinberi geirinn er að breytast og þar þarf mikinn fjölda verkefnastjóra“ B-týpa sem vill verða A en þarf tíma til að „morgna sig“ Fólki á helst að líða betur eftir vinnudaginn en þegar það mætti Slökkt á asanum: „Hljómar kannski auðveldlega en er það ekki“ Konurnar ofþreyttar en karlmenn vilja meiri frið til að vinna „Allir alltaf að segja að hann sé svo mjúkur“ „Frekar kvöldsvæfur heldur en morgunfúll“ Atvinnumissir: „Það var rosa skrýtið að lenda í þessu“ „En það hefur líka margt fallegt komið út úr þessu“ „Breytingaskeið kvenna hefur líka áhrif á karlavinnustaði“ Sjá meira
Að svara einhverjum af þessum spurningum játandi eru lýsandi einkenni fitufordóma. Fitufordómar geta jafnframt falið í sér viðhorf eins og að fólk í ofþyngd sé ekki nógu samviskusamt til vinnu. Að það sé yfir höfuð ekki eins viðkunnanlegt og annað fólk eða í jafn góðu jafnvægi tilfinningalega og annað fólk. Engar fullyrðingar í þessa veru er þó hægt að rökstyðja með rannsóknum. Það sem rannsóknir hafa hins vegar sýnt marg oft er að fitufordómar á vinnustöðum eru staðreynd. Þessir fitufordómar beinast að samstarfsfólki, stjórnendum, stjórnarmönnum og viðskiptavinum. Sem dæmi má nefna hafa rannsóknir sýnt að fólk í ofþyngd er oft ólíklegra til að vera ráðið í starf en fólk í meðalþyngd. Þannig geta fitufordómar komið fram strax í ráðningaferlinu. Þá hafa rannsóknir sýnt að viðhorf starfsfólks til stjórnenda í ofþyngd, þar með talið stjórnarmeðlimi, er neikvæðara í samanburði við viðhorf starfsfólks til stjórnenda í meðalþyngd. Viðskiptavinir geta orðið fyrir barðinu á fitufordómum á vinnustöðum. Afleiðingar fitufordóma Afleiðingar fitufordóma á vinnustöðum eru almennt þær sömu og sýna sig með fordóma og mismunun af öðru tagi. Áhrifin eru neikvæð á líkamlega og andlega heilsu og líðan starfsfólks. Viðhorf starfsfólks mælist neikvæðara gagnvart vinnustaðnum og árangurs í starfi. Þá geta fitufordómar á vinnustöðum haft áhrif á veltu og viðskipti. Rannsóknir hafa t.d. sýnt að fólk í ofþyngd verslar minna hjá fyrirtækjum þar sem það upplifir fordóma í sinn garð af hálfu starfsfólks. Rannsóknir hafa sýnt að fitufordómar á vinnustöðum hafa neikvæð áhrif en þessir fordómar ná til bæði starfsfólks og stjórnenda.Vísir/Getty Hvað er til ráða? Stjórnendur þurfa að grípa til aðgerða gagnvart fitufordómum á sama hátt rétt eins og á við um aðra fordóma eða mismunun. Huga þarf að aðgerðum og forvörnum. Þau þrjú atriði sem stjórnendum er bent á eru: 1. Sjálfskoðun: Hvernig er viðhorfið þitt? Það fyrsta sem stjórnendur þurfa að gera er að líta í eiginn barm og velta því fyrir sér hvort þeir séu sjálfir með fitufordóma. Oft eru fitufordómar ómeðvitaðir þannig að hér þurfa stjórnendur að gaumgæfa það vel, hvort fitufordómar séu til staðar hjá þeim sjálfum. 2. Eru mælikvarðar án fordóma? Þá þurfa stjórnendur að fara vel í gegnum alla ferla þar sem árangur starfsfólks er metinn eða ákvarðanir teknar, t.d. varðandi verkefnaúthlutun. Mælikvarðar þurfa alltaf að vera fordómalausir gagnvart útliti fólks, kyni, kynhneigð o.fl. þar sem hætta er á mismunun. 3. Eru fitufordómar meðtaldir öðru í forvörnum? Þá þurfa stjórnendur að gæta þess í forvarnarstarfi að fitufordómar séu ræddir og þeir nefndir. Í þessu samhengi þurfa skilaboðin að vera skýr þannig að vel komi fram að fitufordómar séu hvorki liðnir innan hópa samstarfsfólks né í garð viðskiptavina.
Stjórnun Góðu ráðin Tengdar fréttir Einkenni algengra aldursfordóma á vinnustöðum Aldursfordómar hafa orðið nokkuð undir í umræðum síðustu ára um fordóma á vinnustöðum og forvarnir gegn þeim. Meira er rætt um aðgerðir og forvarnir gegn kynfordómum, kynvitund, kynhneigð, þjóðerni og trú. 8. desember 2020 07:00 Fyrsti vinnustaðurinn til að sporna við heimilisofbeldi í Covid ISAL hefur nú innleitt aðgerðaráætlun til að sporna við heimilisofbeldi. Aðgerðaráætlunin byggir á nokkrum leiðum til að aðstoða starfsfólk sem gætu verið þolendur heimilisofbeldis til að stíga út úr þeim aðstæðum. 4. nóvember 2020 07:00 Yfirmenn oftast gerendur í eineltismálum á vinnustað Erfið starfsmannamál: Einelti á vinnustöðum jókst í kjölfar bankahruns en minnkaði aftur þegar atvinnuástand batnaði. Stjórnendur eru oftast gerendur. 22. janúar 2020 12:00 Samstarfsfólk sem hefur neikvæð áhrif á vinnustaðinn Það getur verið dýrkeypt fyrir vinnustaði að taka ekki á því ef starfsfólk hefur neikvæð áhrif á andrúmsloftið eða samstarfsfélaga. Oft þarf ekki nema einn einstakling á vinnustað til að eitra út frá sér. 19. ágúst 2020 11:00 Mest lesið Byggja hótel og 1.500 fermetra baðlón í Vestmannaeyjum Viðskipti innlent Um 550 milljónum deilt til 27 einkarekinna fjölmiðla Viðskipti innlent Daði og Hrefna nýir deildarstjórar hjá Veitum Viðskipti innlent Ráðinn framkvæmdastjóri Marel Fish Viðskipti innlent „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ Atvinnulíf Snúrunni lokað fyrir fullt og allt Viðskipti innlent Skipti máli fyrir rekstur iðnfyrirtækja að lækka vexti og verðbólgu Viðskipti innlent Fjögur ráðin í stjórnendastöður hjá Íslandsbanka Viðskipti innlent Eybjörg Helga ráðin forstjóri Eirar, Skjóls og Hamra Viðskipti innlent Stöðluðu húsin frá Límtré Vírneti hafa slegið í gegn Samstarf Fleiri fréttir „Okkur langar til að búa til nýja tegund af bjórmenningu“ „Eitthvað við kvöldin og nóttina sem ég heillast af“ Dýrara að gera ekkert: „Erum öll að pissa í sömu laugina“ Úrelt kerfi: „Síðan kom bara einhver bíll og tæmdi allt“ Sorp: Fólk að hoppa niður plastið í tunnunum til að þjappa því „Ekkert ósvipaður leikur og menn léku í bönkunum fyrir bankahrun“ „Fyrsta verk er án gríns að fá mér lýsi og tékka á Vísi“ Kosningaspenna á vinnustöðum og rifrildi um pólitík Sif Jakobs: „Ekta demantar eru nú einfaldlega ræktaðir“ „Hörðustu samningaviðræðurnar voru við yngsta fólkið Eitraður starfsmaður og góð ráð „Enginn kvartað yfir því þegar ég hef skúrað“ Ekki trompast við fólk í vinnu eða á fundum „Síðan kemur í ljós að við erum í gjörólíkum störfum“ „Opinberi geirinn er að breytast og þar þarf mikinn fjölda verkefnastjóra“ B-týpa sem vill verða A en þarf tíma til að „morgna sig“ Fólki á helst að líða betur eftir vinnudaginn en þegar það mætti Slökkt á asanum: „Hljómar kannski auðveldlega en er það ekki“ Konurnar ofþreyttar en karlmenn vilja meiri frið til að vinna „Allir alltaf að segja að hann sé svo mjúkur“ „Frekar kvöldsvæfur heldur en morgunfúll“ Atvinnumissir: „Það var rosa skrýtið að lenda í þessu“ „En það hefur líka margt fallegt komið út úr þessu“ „Breytingaskeið kvenna hefur líka áhrif á karlavinnustaði“ Sjá meira
Einkenni algengra aldursfordóma á vinnustöðum Aldursfordómar hafa orðið nokkuð undir í umræðum síðustu ára um fordóma á vinnustöðum og forvarnir gegn þeim. Meira er rætt um aðgerðir og forvarnir gegn kynfordómum, kynvitund, kynhneigð, þjóðerni og trú. 8. desember 2020 07:00
Fyrsti vinnustaðurinn til að sporna við heimilisofbeldi í Covid ISAL hefur nú innleitt aðgerðaráætlun til að sporna við heimilisofbeldi. Aðgerðaráætlunin byggir á nokkrum leiðum til að aðstoða starfsfólk sem gætu verið þolendur heimilisofbeldis til að stíga út úr þeim aðstæðum. 4. nóvember 2020 07:00
Yfirmenn oftast gerendur í eineltismálum á vinnustað Erfið starfsmannamál: Einelti á vinnustöðum jókst í kjölfar bankahruns en minnkaði aftur þegar atvinnuástand batnaði. Stjórnendur eru oftast gerendur. 22. janúar 2020 12:00
Samstarfsfólk sem hefur neikvæð áhrif á vinnustaðinn Það getur verið dýrkeypt fyrir vinnustaði að taka ekki á því ef starfsfólk hefur neikvæð áhrif á andrúmsloftið eða samstarfsfélaga. Oft þarf ekki nema einn einstakling á vinnustað til að eitra út frá sér. 19. ágúst 2020 11:00