Skuldirnar eyða byggð í Grímsey Sigurjón M. Egilsson skrifar 19. janúar 2015 07:00 Vandi Grímseyinga virðist óyfirstíganlegur, að óbreyttu. Útgerðarfyrirtækin þrjú, sem framtíð byggðarinnar byggist á, skulda Íslandsbanka þrjá milljarða króna. Með öllu er vonlaust að jafn fámennt sveitarfélag geti aflað tekna fyrir afborgunum og öllu öðru, svo sem launum, útgerðarkostnaði, uppbyggingu og nauðsynlegu viðhaldi. Mestar skuldirnar eru tilkomnar vegna kvótakaupa. „Það er hægt að viðhalda byggð í Grímsey ef allir leggjast á árarnar og hjálpast að; útgerðarmenn, íbúar, fjármálastofnanir og landshlutasamtök. Ef samstaða næst ekki, þá leggst byggð líklega af í eynni,“ sagði Þóroddur Bjarnason, stjórnarformaður Byggðastofnunar, í samtali við Fréttablaðið. Svo alvarleg er staðan. Eftir 800 ára byggð, sjósókn við gjöful mið, hefur mannlíf haldist í eynni. Nú kann að verða bundinn endir á það. Gunnar Hannesson, útgerðarmaður í Grímsey, telur að íþyngjandi aðgerðir Íslandsbanka geti endað byggð í eynni. „Það er alveg ljóst að þeir vilja fá borgað. Við erum að berjast við vanda sem varð til í hruninu og því er þetta afar erfitt. Við eigum fyrir skuldum og vel það, það er ekki málið, en Íslandsbanki vill fara að fá greitt og vill að við seljum. Ef enginn er kvótinn í eynni þá verður engin byggð heldur í eynni,“ segir Gunnar. Það er rétt sem Gunnar segir, Grímseyingar eiga kannski eignir á móti skuldum en einu verðmætin, að mati lánardrottna, er kvóti og ef hann gengur upp í skuldir eru engin verðmæti eftir, engir atvinnumöguleikar, engar tekjur og þá engin byggð. Þrjú útgerðarfélög eiga kvóta svo einhverju nemur í Grímsey. Það eru fyrirtækin Borgarhöfði ehf., Sigurbjörn ehf. og Sæbjörg ehf. Fyrirtækin eru öll í viðskiptum við Íslandsbanka. Rekstur fyrirtækjanna er afar viðkvæmur og erfitt er fyrir þau að greiða af lánum sínum. Gunnar Hannesson sagði vandann hafa orðið til í hruninu 2008. Hann benti á að eignir félaganna dygðu fyrir skuldum. Eflaust er vilji víða til að viðhalda byggð í Grímsey. En til að það verði þarf svo margt að koma til. Vissulega er staðan í eynni afleiðing af kvótalögunum. Án takmarkana myndu Grímseyingar bara róa út fyrir bryggjusporðinn og fiska eins og þeir gerðu í meira en 750 ár af þeim 800 sem þeir hafa byggt Grímsey. Nú er staðan önnur. Íslandsbanki ræður í sjálfu sér næsta framhaldi. „Það er alveg ljóst að þeir vilja fá borgað,“ sagði Gunnar Hannesson. „Ljóst er að atvinnuþróun í Grímsey er viðkvæm og því hefur bankinn komið að umræðu um með hvaða hætti tryggja megi atvinnu til framtíðar á svæðinu,“ sagði formælandi Íslandsbanka í samtali við Fréttablaðið. Þessi er staðan í Grímsey, og reyndar víðar. Á meðan byggðinni þar blæðir getum við hin þrefað um hvort kvótakerfið okkar sé besta fiskveiðistjórnunarkerfi í heimi eða ekki. Eins verðum við að spyrja og svara hvort við viljum meta að jöfnu hagvöxt og hagsæld, líka Grímseyinga. Meðan við veltum þessu fyrir okkur róa Grímseyingar enn einn lífróðurinn, nú í skuldahafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurjón M. Egilsson Mest lesið „Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun 27-faldur hagnaður!? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun Laumu risinn í landsframleiðslunni Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Er barnið sjúkt í sykur? Elísabet Konráðsdóttir,Margrét Sigmundsdóttir Skoðun Skúffuskýrslan sem lifði af Linda Heiðarsdóttir Skoðun Breytum þessari sérhagsmunagæslu Aðalsteinn Leifsson Skoðun Bleiki fíllinn í herberginu Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Stúlkur eiga undir högg að sækja í nauðgunarmálum Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Samfylkingin er með plan um að lögfesta leikskólastigið Dagbjört Hákonardóttir Skoðun
Vandi Grímseyinga virðist óyfirstíganlegur, að óbreyttu. Útgerðarfyrirtækin þrjú, sem framtíð byggðarinnar byggist á, skulda Íslandsbanka þrjá milljarða króna. Með öllu er vonlaust að jafn fámennt sveitarfélag geti aflað tekna fyrir afborgunum og öllu öðru, svo sem launum, útgerðarkostnaði, uppbyggingu og nauðsynlegu viðhaldi. Mestar skuldirnar eru tilkomnar vegna kvótakaupa. „Það er hægt að viðhalda byggð í Grímsey ef allir leggjast á árarnar og hjálpast að; útgerðarmenn, íbúar, fjármálastofnanir og landshlutasamtök. Ef samstaða næst ekki, þá leggst byggð líklega af í eynni,“ sagði Þóroddur Bjarnason, stjórnarformaður Byggðastofnunar, í samtali við Fréttablaðið. Svo alvarleg er staðan. Eftir 800 ára byggð, sjósókn við gjöful mið, hefur mannlíf haldist í eynni. Nú kann að verða bundinn endir á það. Gunnar Hannesson, útgerðarmaður í Grímsey, telur að íþyngjandi aðgerðir Íslandsbanka geti endað byggð í eynni. „Það er alveg ljóst að þeir vilja fá borgað. Við erum að berjast við vanda sem varð til í hruninu og því er þetta afar erfitt. Við eigum fyrir skuldum og vel það, það er ekki málið, en Íslandsbanki vill fara að fá greitt og vill að við seljum. Ef enginn er kvótinn í eynni þá verður engin byggð heldur í eynni,“ segir Gunnar. Það er rétt sem Gunnar segir, Grímseyingar eiga kannski eignir á móti skuldum en einu verðmætin, að mati lánardrottna, er kvóti og ef hann gengur upp í skuldir eru engin verðmæti eftir, engir atvinnumöguleikar, engar tekjur og þá engin byggð. Þrjú útgerðarfélög eiga kvóta svo einhverju nemur í Grímsey. Það eru fyrirtækin Borgarhöfði ehf., Sigurbjörn ehf. og Sæbjörg ehf. Fyrirtækin eru öll í viðskiptum við Íslandsbanka. Rekstur fyrirtækjanna er afar viðkvæmur og erfitt er fyrir þau að greiða af lánum sínum. Gunnar Hannesson sagði vandann hafa orðið til í hruninu 2008. Hann benti á að eignir félaganna dygðu fyrir skuldum. Eflaust er vilji víða til að viðhalda byggð í Grímsey. En til að það verði þarf svo margt að koma til. Vissulega er staðan í eynni afleiðing af kvótalögunum. Án takmarkana myndu Grímseyingar bara róa út fyrir bryggjusporðinn og fiska eins og þeir gerðu í meira en 750 ár af þeim 800 sem þeir hafa byggt Grímsey. Nú er staðan önnur. Íslandsbanki ræður í sjálfu sér næsta framhaldi. „Það er alveg ljóst að þeir vilja fá borgað,“ sagði Gunnar Hannesson. „Ljóst er að atvinnuþróun í Grímsey er viðkvæm og því hefur bankinn komið að umræðu um með hvaða hætti tryggja megi atvinnu til framtíðar á svæðinu,“ sagði formælandi Íslandsbanka í samtali við Fréttablaðið. Þessi er staðan í Grímsey, og reyndar víðar. Á meðan byggðinni þar blæðir getum við hin þrefað um hvort kvótakerfið okkar sé besta fiskveiðistjórnunarkerfi í heimi eða ekki. Eins verðum við að spyrja og svara hvort við viljum meta að jöfnu hagvöxt og hagsæld, líka Grímseyinga. Meðan við veltum þessu fyrir okkur róa Grímseyingar enn einn lífróðurinn, nú í skuldahafi.
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun
„Öllum er fkn drull, haltu kjafti“ Bríet Bragadóttir,Hjördís Lára D. Ingólfsdóttir,Kristjana Anna Dagnýjardóttir Skoðun
Hvernig getum við gert Ísland að eftirsóttum stað fyrir barnafjölskyldur? Birgitta Sigurðardóttir Skoðun