Ógöngur Steinunn Stefánsdóttir skrifar 5. febrúar 2011 10:00 Enn er ekki ljóst hvernig brugðist verður við niðurstöðu Hæstaréttar um ógildingu kosninganna til stjórnlagaþings. Verður haldið stjórnlagaþing eða verður skipuð stjórnlaganefnd eða hvorugt? Tvær leiðir hafa einkum verið nefndar ef frá er talin leið Sjálfstæðismanna, að svæfa stjórnarskrármálið í þinginu einu sinni enn. Sú fyrri er að Alþingi kjósi þá sem kjörnir voru í kosningunni í nóvember í stjórnlaganefnd. Kosturinn við þessa leið er að með því móti sitja í nefndinni þeir sömu og kjörnir voru af þjóðinni til setu á stjórnlagaþingi. Ógilding Hæstaréttar hefði þá ekki áhrif á hvaða einstaklingar hafa með höndum það verkefni að semja ný drög að stjórnarskrá. Gallinn við þessa leið er að umboð slíkrar stjórnlaganefndar yrði líklega veikara en stjórnlagaþings. Síðari leiðin er að ganga til kosninga að nýju annað hvort með sama frambjóðendahópi eða með því að auglýsa eftir framboðum að nýju. Kosturinn við þessa leið er að hugmyndin um stjórnlagaþing sem kosið er með beinni kosningu heldur velli. Gallinn er hins vegar sá að hvort heldur sem frambjóðendahópurinn verður óbreyttur eða nýr þá mun bæði fyrri kosningin og ógildingin hafa áhrif á það hverjir bjóða sig fram og hvernig kjósendur verja atkvæði sínu. Þannig er ljóst að ógilding Hæstaréttar hefur veikt framkvæmd hugmyndarinnar um að drög að nýrri stjórnarskrá séu unnin af hópi fólks sem kosinn er í beinni kosningu óháð stjórnmálaflokkum. Hvers vegna er ógildingu Hæstaréttar hér kennt um en ekki klúðri yfirvalda sem leiddu til hennar? Það er vegna þess að ógildingin byggir á því að ágallar hafi verið á framkvæmd kosningarinnar. Ekkert bendir þó til að þeir ágallar hafi haft áhrif á niðurstöðu hennar sem er það sem skiptir höfuðmáli. Þrír ágallar kosningarinnar hafa einkum verið til umræðu. Strikamerkingar kjörseðla eiga að hafa gert að verkum að hægt hafi verið að rekja atkvæði til einstaklinga vegna þess að „alkunna" sé að það tíðkist að kjósendur séu skrifaðir niður í kjördeildum í þeirri röð sem þeir mæta. Ekkert dæmi er þó tiltekið um að svo hafi verið, auk þess sem þeir sem sitja í kjördeild eiga ekki nokkurn kost á að fylgja eftir atkvæðum kjördeildar inn í talningu. Kosningarnar eru ekki taldar leynilegar vegna þess að kosið var í básum en ekki í klefum. Ljóst er þó að ekki hefði aðeins þurft arnarsjón til að greina tölur á kjörseðli annars kjósanda heldur einnig stálminni til þess að tölurnar hefðu merkingu fyrir viðkomandi. Fulltrúar frambjóðenda áttu þess ekki kost að vera viðstaddir talningu. Þarna hefði endurtalning getað tekið af allan vafa. Hvort sem niðurstaða Hæstaréttar er sett í víðara samhengi baráttunnar um skiptingu eigna og valda í íslensku samfélagi eða aðeins horft á gjörninginn sem einstakan atburð, þá er ljóst að afar einbeittan vilja dómara þurfti til að komast að þeirri niðurstöðu að ógilda lýðræðislega kosningu til stjórnlagaþings á grundvelli þeirra gagna sem fyrir lágu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Steinunn Stefánsdóttir Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Enn er ekki ljóst hvernig brugðist verður við niðurstöðu Hæstaréttar um ógildingu kosninganna til stjórnlagaþings. Verður haldið stjórnlagaþing eða verður skipuð stjórnlaganefnd eða hvorugt? Tvær leiðir hafa einkum verið nefndar ef frá er talin leið Sjálfstæðismanna, að svæfa stjórnarskrármálið í þinginu einu sinni enn. Sú fyrri er að Alþingi kjósi þá sem kjörnir voru í kosningunni í nóvember í stjórnlaganefnd. Kosturinn við þessa leið er að með því móti sitja í nefndinni þeir sömu og kjörnir voru af þjóðinni til setu á stjórnlagaþingi. Ógilding Hæstaréttar hefði þá ekki áhrif á hvaða einstaklingar hafa með höndum það verkefni að semja ný drög að stjórnarskrá. Gallinn við þessa leið er að umboð slíkrar stjórnlaganefndar yrði líklega veikara en stjórnlagaþings. Síðari leiðin er að ganga til kosninga að nýju annað hvort með sama frambjóðendahópi eða með því að auglýsa eftir framboðum að nýju. Kosturinn við þessa leið er að hugmyndin um stjórnlagaþing sem kosið er með beinni kosningu heldur velli. Gallinn er hins vegar sá að hvort heldur sem frambjóðendahópurinn verður óbreyttur eða nýr þá mun bæði fyrri kosningin og ógildingin hafa áhrif á það hverjir bjóða sig fram og hvernig kjósendur verja atkvæði sínu. Þannig er ljóst að ógilding Hæstaréttar hefur veikt framkvæmd hugmyndarinnar um að drög að nýrri stjórnarskrá séu unnin af hópi fólks sem kosinn er í beinni kosningu óháð stjórnmálaflokkum. Hvers vegna er ógildingu Hæstaréttar hér kennt um en ekki klúðri yfirvalda sem leiddu til hennar? Það er vegna þess að ógildingin byggir á því að ágallar hafi verið á framkvæmd kosningarinnar. Ekkert bendir þó til að þeir ágallar hafi haft áhrif á niðurstöðu hennar sem er það sem skiptir höfuðmáli. Þrír ágallar kosningarinnar hafa einkum verið til umræðu. Strikamerkingar kjörseðla eiga að hafa gert að verkum að hægt hafi verið að rekja atkvæði til einstaklinga vegna þess að „alkunna" sé að það tíðkist að kjósendur séu skrifaðir niður í kjördeildum í þeirri röð sem þeir mæta. Ekkert dæmi er þó tiltekið um að svo hafi verið, auk þess sem þeir sem sitja í kjördeild eiga ekki nokkurn kost á að fylgja eftir atkvæðum kjördeildar inn í talningu. Kosningarnar eru ekki taldar leynilegar vegna þess að kosið var í básum en ekki í klefum. Ljóst er þó að ekki hefði aðeins þurft arnarsjón til að greina tölur á kjörseðli annars kjósanda heldur einnig stálminni til þess að tölurnar hefðu merkingu fyrir viðkomandi. Fulltrúar frambjóðenda áttu þess ekki kost að vera viðstaddir talningu. Þarna hefði endurtalning getað tekið af allan vafa. Hvort sem niðurstaða Hæstaréttar er sett í víðara samhengi baráttunnar um skiptingu eigna og valda í íslensku samfélagi eða aðeins horft á gjörninginn sem einstakan atburð, þá er ljóst að afar einbeittan vilja dómara þurfti til að komast að þeirri niðurstöðu að ógilda lýðræðislega kosningu til stjórnlagaþings á grundvelli þeirra gagna sem fyrir lágu.
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun