Ekki æskilegt 16. febrúar 2010 00:01 Fyrir nokkrum árum þótti meðvituðum góðborgurum sókn gegn fordómum felast í því að færa þá undir yfirborðið. Gott dæmi um slíkt er þegar orðið „mongólíti“ datt í ónáð. Í stað þess að kenna fjöldanum að bera virðingu fyrir orðinu var „einstaklingi með downs-heilkenni“ skellt í laugina. Um stund geta siðvandir því setið sáttir – eða allt þar til uppnefni úr nýnefninu fara að hljóma á skólagöngum og „downs-heilkenni“ afþokkast. Svo er hinn möguleikinn – að ráðast að rótum vandans og þurfa ekki að búa til nýtt tungumál. Það eru nefnilega ekki illmenni og þorparar sem nota enn þá orðið mongólíti. Þannig lýsir foreldri barns með Downs-heilkenni í pistli á heimasíðunni downs.is hvernig það varð heimilisfólki hjartans mál að nota orðið mongólíti með stolti og afraksturinn er sá að eldra systkini kann ekki að leggja neikvæða merkingu í orðið. „Hvað eru orð? Jú, svarið er nefnilega býsna létt. Orð eru þeirrar merkingar sem við gefum þeim. Ekkert annað. Ef við, aðstandendur og allir aðrir, ákveðum að nota þetta orð – með stolti – þá er og verður þetta hvorki bann- né skammaryrði.“ Í orði en ekki á borði á ljómandi vel um þessar gjörðir til að sporna við neikvæðu viðhorfi í garð minnihlutahópa. Flest munum við að bíta í tunguna þegar við erum óvart komin á fremsta hlunn með að nota orðið „nýbúi“ en um leið sýndi könnun að tæp 60 prósent framhaldsskólanema finnst „of margir nýbúar séu búsettir hér á landi“. Það er nú samt gott að allir séu að nota æskileg orð yfir óæskilegt fólk ekki satt? Einn hópur fólks er það sem á sérstaklega erfitt uppdráttar á vinnumarkaðinum, þrátt fyrir að vera hvað stöðugustu vinnukraftarnir, en það eru konur yfir fimmtugt. Það hreyfði því við undarlegum tilfinningum að horfa á kvöldfréttir Ríkissjónvarpsins og sjá hvergi hina glæsilegu, rétt tæplega fimmtugu, Elínu Hirst. Í staðinn var ung og falleg, tuttugu árum yngri kona á skjánum. Svolítið eins og Elínu hefði verið hent í tímavél. Einhvern veginn finnst manni eins og það ætti að vera eitt af hlutverkum ríkisstofnana að standa framarlega í hópnum sem sýnir af sér gott fordæmi þegar kemur að minnihlutahópum. Ríkissjónvarpið hefði varla getað sýnt það betur svart á hvítu afstöðu sína til hækkunar á aldri kvenna sem koma fyrir í sjónvarpi: Ekki æskileg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Barnaskapur Bjarna Ben; Fjölmargar þjóðir með meiri kaupmátt en við! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Bannað að lækna sykursýki II Lukka Pálsdóttir Skoðun Sigurður Ingi og óverðtryggingin Hjalti Þórisson Skoðun Jæja, ræðum þá þetta dásamlega Evrópusamband Haraldur Ólafsson Skoðun Varnarveggur gegn vonbrigðum Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Flokkur fólksins vill efla byggð um land allt! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Hægri menn vega að heilbrigðiskerfinu Stefán Ólafsson Skoðun Þrælakistur samtímans? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Kvikmyndagerð á Íslandi: Næstu skref Lilja Dögg Alfreðsdóttir Skoðun Hvað kostar vímuefnavandinn? Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Fyrir nokkrum árum þótti meðvituðum góðborgurum sókn gegn fordómum felast í því að færa þá undir yfirborðið. Gott dæmi um slíkt er þegar orðið „mongólíti“ datt í ónáð. Í stað þess að kenna fjöldanum að bera virðingu fyrir orðinu var „einstaklingi með downs-heilkenni“ skellt í laugina. Um stund geta siðvandir því setið sáttir – eða allt þar til uppnefni úr nýnefninu fara að hljóma á skólagöngum og „downs-heilkenni“ afþokkast. Svo er hinn möguleikinn – að ráðast að rótum vandans og þurfa ekki að búa til nýtt tungumál. Það eru nefnilega ekki illmenni og þorparar sem nota enn þá orðið mongólíti. Þannig lýsir foreldri barns með Downs-heilkenni í pistli á heimasíðunni downs.is hvernig það varð heimilisfólki hjartans mál að nota orðið mongólíti með stolti og afraksturinn er sá að eldra systkini kann ekki að leggja neikvæða merkingu í orðið. „Hvað eru orð? Jú, svarið er nefnilega býsna létt. Orð eru þeirrar merkingar sem við gefum þeim. Ekkert annað. Ef við, aðstandendur og allir aðrir, ákveðum að nota þetta orð – með stolti – þá er og verður þetta hvorki bann- né skammaryrði.“ Í orði en ekki á borði á ljómandi vel um þessar gjörðir til að sporna við neikvæðu viðhorfi í garð minnihlutahópa. Flest munum við að bíta í tunguna þegar við erum óvart komin á fremsta hlunn með að nota orðið „nýbúi“ en um leið sýndi könnun að tæp 60 prósent framhaldsskólanema finnst „of margir nýbúar séu búsettir hér á landi“. Það er nú samt gott að allir séu að nota æskileg orð yfir óæskilegt fólk ekki satt? Einn hópur fólks er það sem á sérstaklega erfitt uppdráttar á vinnumarkaðinum, þrátt fyrir að vera hvað stöðugustu vinnukraftarnir, en það eru konur yfir fimmtugt. Það hreyfði því við undarlegum tilfinningum að horfa á kvöldfréttir Ríkissjónvarpsins og sjá hvergi hina glæsilegu, rétt tæplega fimmtugu, Elínu Hirst. Í staðinn var ung og falleg, tuttugu árum yngri kona á skjánum. Svolítið eins og Elínu hefði verið hent í tímavél. Einhvern veginn finnst manni eins og það ætti að vera eitt af hlutverkum ríkisstofnana að standa framarlega í hópnum sem sýnir af sér gott fordæmi þegar kemur að minnihlutahópum. Ríkissjónvarpið hefði varla getað sýnt það betur svart á hvítu afstöðu sína til hækkunar á aldri kvenna sem koma fyrir í sjónvarpi: Ekki æskileg.