Við verðum að læra af reynslunni Stefán Pálsson skrifar 15. febrúar 2010 06:15 Fjölmennustu pólitísku mótmæli mannkynssögunnar áttu sér stað þann fimmtánda febrúar árið 2003, þegar talið er að þrjár milljónir Ítala hafi sótt mótmælaaðgerðir í miðborg Rómar. Þessi gríðarlegi fjöldi var að mótmæla grímulausum undirbúningi fyrir árás Bandaríkjanna og bandalagsríkja þeirra á Írak. Mótmælin voru hluti af alþjóðlegri hreyfingu, því þennan dag mótmæltu tugmilljónir manna um heim allan. Hér á landi voru fjölmennir fundir í Reykjavík, á Akureyri og Ísafirði. Baráttuhreyfingin gegn stríði í Írak naut víðtæks stuðnings meðal almennings um víða veröld, ekki hvað síst í Vestur-Evrópu. Engu að síður megnaði hún ekki að afstýra innrásinni sem hófst rúmum mánuði síðar. Vígfúsir valdhafar létu gagnrýni borgaranna sig litlu varða, heldur vísuðu í leyniskjöl sem þeir einir hefðu fengið að sjá og sögðust óhræddir gangast undir dóm sögunnar. Það er því kaldhæðnislegt að sömu leiðtogar skuli nú vera á hröðum flótta undan sögunni. Óhætt er að telja Íraksstríðið einhverja verstu ákvörðun síðustu áratuga á sviði alþjóðastjórnmála. Fyrir Íraka voru afleiðingarnar hörmulegar. Heimsbyggðin öll varð sömuleiðis fórnarlamb þessarar innrásar, því með henni var grafið undan mörgum þeirra stofnana og sáttmála sem stuðla eiga að friði í heiminum. Vopnaeftirliti var misbeitt í pólitískum tilgangi og afleiðingin verður væntanlega aukin tregða ríkja til að veita réttar upplýsingar um vopnabúr sín, svo dæmi sé tekið. Bandaríkin voru aðalhvataríkið að Íraksstríðinu árið 2003. Til að ljá hernaðinum lögmæti, kappkostaði Bandaríkjastjórn að fá samþykki öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Þegar ljóst var að slík heimild fengist ekki, gripu bandarískir ráðamenn til þess bragðs að safna vænum hópi ríkja sem gáfu innrásinni pólitíska blessun sína. Með því var reynt að ljá stríðinu blæ lögmætis, en mat Bandaríkjastjórnar var að einhvers konar alþjóðleg stuðningsyfirlýsing væri nauðsynleg til að geta réttmætt ákvörðunina heima fyrir. Það er því engin ástæða til að gera lítið úr þeirri stuðningsyfirlýsingu sem ríkisstjórn Íslands gaf við innrásaráformin. Sú tillaga sem fram hefur verið lögð á Alþingi, að ráðist verði í rannsókn á aðdraganda stuðnings Íslands við Íraksstríðið 2003 er því mikilvæg. Fyrr eða síðar má búast við því að íslenskir ráðamenn verði á ný settir í þá stöðu að taka afstöðu til hernaðaráforma Bandaríkjanna í fjarlægum löndum. Þegar til þess kemur er mikilvægt að geta lært af mistökunum frá 2003. Skynsamlegast væri þó að byrgja brunninn með varanlegum hætti. Stjórnarskrá Íslands má telja einstæð meðal stjórnlaga ríkja heims, að hún inniheldur engin ákvæði um hvort og með hvaða hætti stjórnvöld geti sagt öðrum ríkjum stríð á hendur. Í tengslum við löngu tímabæra endurskoðun stjórnarskrárinnar liggur því beint við að kippa þessu í liðinn og taka af öll tvímæli um heimildir ráðamanna til að styðja hernað í fjarlægum löndum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fastir pennar Mest lesið Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir Skoðun
Fjölmennustu pólitísku mótmæli mannkynssögunnar áttu sér stað þann fimmtánda febrúar árið 2003, þegar talið er að þrjár milljónir Ítala hafi sótt mótmælaaðgerðir í miðborg Rómar. Þessi gríðarlegi fjöldi var að mótmæla grímulausum undirbúningi fyrir árás Bandaríkjanna og bandalagsríkja þeirra á Írak. Mótmælin voru hluti af alþjóðlegri hreyfingu, því þennan dag mótmæltu tugmilljónir manna um heim allan. Hér á landi voru fjölmennir fundir í Reykjavík, á Akureyri og Ísafirði. Baráttuhreyfingin gegn stríði í Írak naut víðtæks stuðnings meðal almennings um víða veröld, ekki hvað síst í Vestur-Evrópu. Engu að síður megnaði hún ekki að afstýra innrásinni sem hófst rúmum mánuði síðar. Vígfúsir valdhafar létu gagnrýni borgaranna sig litlu varða, heldur vísuðu í leyniskjöl sem þeir einir hefðu fengið að sjá og sögðust óhræddir gangast undir dóm sögunnar. Það er því kaldhæðnislegt að sömu leiðtogar skuli nú vera á hröðum flótta undan sögunni. Óhætt er að telja Íraksstríðið einhverja verstu ákvörðun síðustu áratuga á sviði alþjóðastjórnmála. Fyrir Íraka voru afleiðingarnar hörmulegar. Heimsbyggðin öll varð sömuleiðis fórnarlamb þessarar innrásar, því með henni var grafið undan mörgum þeirra stofnana og sáttmála sem stuðla eiga að friði í heiminum. Vopnaeftirliti var misbeitt í pólitískum tilgangi og afleiðingin verður væntanlega aukin tregða ríkja til að veita réttar upplýsingar um vopnabúr sín, svo dæmi sé tekið. Bandaríkin voru aðalhvataríkið að Íraksstríðinu árið 2003. Til að ljá hernaðinum lögmæti, kappkostaði Bandaríkjastjórn að fá samþykki öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Þegar ljóst var að slík heimild fengist ekki, gripu bandarískir ráðamenn til þess bragðs að safna vænum hópi ríkja sem gáfu innrásinni pólitíska blessun sína. Með því var reynt að ljá stríðinu blæ lögmætis, en mat Bandaríkjastjórnar var að einhvers konar alþjóðleg stuðningsyfirlýsing væri nauðsynleg til að geta réttmætt ákvörðunina heima fyrir. Það er því engin ástæða til að gera lítið úr þeirri stuðningsyfirlýsingu sem ríkisstjórn Íslands gaf við innrásaráformin. Sú tillaga sem fram hefur verið lögð á Alþingi, að ráðist verði í rannsókn á aðdraganda stuðnings Íslands við Íraksstríðið 2003 er því mikilvæg. Fyrr eða síðar má búast við því að íslenskir ráðamenn verði á ný settir í þá stöðu að taka afstöðu til hernaðaráforma Bandaríkjanna í fjarlægum löndum. Þegar til þess kemur er mikilvægt að geta lært af mistökunum frá 2003. Skynsamlegast væri þó að byrgja brunninn með varanlegum hætti. Stjórnarskrá Íslands má telja einstæð meðal stjórnlaga ríkja heims, að hún inniheldur engin ákvæði um hvort og með hvaða hætti stjórnvöld geti sagt öðrum ríkjum stríð á hendur. Í tengslum við löngu tímabæra endurskoðun stjórnarskrárinnar liggur því beint við að kippa þessu í liðinn og taka af öll tvímæli um heimildir ráðamanna til að styðja hernað í fjarlægum löndum.
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun
Kolbrún Þ. Pálsdóttir – rétti leiðtoginn fyrir Háskóla Íslands Hafliði Ásgeirsson,Eyjólfur Brynjar Eyjólfsson,Þorbjörg St. Þorsteinsdóttir Skoðun
Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir Skoðun