Áhrif Íslands á alþjóðavettvangi (í baráttunni gegn kynb. ofbeldi) Pétur Hjörvar Þorkelsson skrifar 7. desember 2024 09:01 Á Íslandi og víðsvegar um heiminn hefur baráttufólk fyrir jafnrétti kynjanna unnið fjölda sigra. Það er í raun alveg magnað að hugsa til þess hversu mikið hefur breyst. Það birtist manni kannski best þegar gömul skrif eða myndbönd eru grafin upp og komast í umræðuna. Þess vegna er svo sláandi að heyra staðreyndir á borð við þá að tíundu hverja mínútu er kona myrt af einhverjum sem hún þekkir. Þrátt fyrir að jafnréttisbaráttan sé ekki eintómir sigrar skilja fleiri hvernig hugmyndin um jafnrétti virkar og menningin og viðmiðin sem við notum til þess að meta hegðun fólks og gangverk samfélagsins hafa óneitanlega breyst líka. Við erum eftir allt ákveðnir leiðtogar í jafnrétti á heimsvísu, og getum nýtt það til góðs innlendis sem erlendis. Þessi jafnréttismenning hefur djúp áhrif á stefnu íslenskrar þróunarsamvinnu en utanríkisstefna stjórnvalda leggur höfuðáherslu á jafnrétti kynjanna, m.a. með verðmætum stuðningi við frjáls félagasamtök og stofnanir Sþ sem berjast fyrir jafnrétti kynjanna. Þarna gerum við vel í samanburði við önnur OECD ríki, og höfum gert í fjölda ára, með áþreifanlegum, lífsbjargandi áhrifum. Stjórnvöld geta þó gert mun betur með því að veita 0,7% af vergum þjóðartekjum til þróunarsamvinnu, rétt eins og þau hafa skuldbundið sig til. Fyrir rúmum tveimur árum fékk ég í hendurnar eitt stærsta tækifæri lífs míns og fékk að taka virkan þátt í þróunarsamvinnu. Um mitt ár 2022 sótti ég um starf ungliða hjá UNICEF, Barnahjálp Sameinuðu Þjóðanna í Kenía. Við tók smá bras og stuttu seinna vorum við fjölskyldan komin til Nairóbí, Kenía þar sem ég átti eftir að starfa næstu tvö árin. Ástandið í landinu var slæmt sökum söglegra þurrka sem ógnuðu landi og lífi. Vatnið er lífið fékk ég oft að heyra. Dýrin deyja fyrst og svo ... sem betur fer rigndi á endanum. Vatnið er lífið sagði fólk þá aftur, en það fékk nýja meiningu. Saurgerlar og aðrar bakteríur dafna vel þegar ofsarigning flæðir yfir þéttbyggð hverfi með lélegum innviðum og lítilli sem engri hreinlætisaðstöðu. Í fátækrahverfum (sem sumir íbúar slíkra hverfa kjósa að kalla óformlega byggð) í Kenía og víðar býr fólk sem heimurinn hefur gleymt. Þau vantar tækifæri til betri framtíðar og reyndar vantar þau sárlega klósett, rennandi vatn og sápu og þar lá mín vinna – í forvörnum gegn kóleru og öðrum smitsjúkdómum sem berast með vatni. Fljótt á litið kann það að virka einfalt að gera eitthvað í málinu en gæðum heimsins er misskipt og fyrir vikið eru ennþá börn sem glíma við Kóleru og niðurgang sem geta dregið þau til dauða. Reyndar deyja um 400.000 börn árlega því þau hafa ekki aðgang að hreinu vatni. Stjórnvöld fátækra landa og hjálparsamtök gera sitt besta með takmörkuðu fjármagni. lítinn starfshóp sem hannaði verkefni með börnum og kennurum í tíu skólum og sótti síðan fjármagn. Framkvæmdir og fræðslustörf áttu eftir að stórbæta hreinlætisaðstöðu fyrir hátt í 10.000 manns á litlum bút í Mathare hverfinu í Nairóbíborg. Niðurstöðurnar voru merkilegar en mér er eftirminnilegast snemma í ferlinu þegar ég heimsótti skóla sem hluta af undirbúningsvinnuni. Það þarf að vanda vel til verka í svona vinnu og því nauðsynlegt að vinna náið með þeim sem njóta góðs af. Þá er mikilvægt að rýna í hvernig áhrifin geta verið kynjuð og hvernig verkefni geta haft jákvæð áhrif út fyrir sitt afmarkaða svið. Hvernig getur t.d. vatns- og hreinlætis verkefni nýst í baráttunni gegn kynbundu ofbeldi. Í heimsókninni ætluðum við að rýna í verkefnið með kvenkyns kennara og unglingsstelpum. Í þessum rúmlega 600 barna skóla fundum við hinsvegar ekki eina unglingsstelpu. Kennarinn tjáði okkur það að eldri stelpurnar kæmu lítið í skólann þegar nálgaðist mánaðamót, enda þyrftu þær að vinna. Þarna var ekki um vinnu í bakaríi eða ísbúð að ræða heldur líkamlega og andlega erfið störf, t.d. að bera vatn, sinna heimilisstörfum utan eigin heimilis eða elda og selja mat fjölförnum götuhornum. Óréttlætið er ótrúlegt, og kennarinn sagði okkur næst að þetta væri ekki hættulaus iðja, því þekkt væri að stelpurnar yrðu fyrir kynferðislegu, líkamlegu og andlegu ofbeldi. Rannsóknir styðja þessu fullyðringu. Auk þess missa þessar sömu stelpur af skóla þegar þær eru á blæðingum því þær eiga engar tíðavörur. Verkefnið okkar tók mið af þessum niðurstöðum og valdefldi ungt fólk til þess að vinna gegn þessu. En skólarnir sem glíma við vandamálin eru mun fleiri en tíu og veruleiki og vandamál stúlkna og kvenna í þróunarríkjum verða ekki leyst í einni svipan. Á Íslandi höfum við náð langt hvað varðar jafnrétti kynjanna en eigum þó enn langt í land, ekki síst hvað kynbundið ofbeldi varðar. Við þurfum að gera betur og meira. Gefa í en ekki eftir. Jafnrétti er samvinnuverkefni sem má ekki afvegaleiða. Við getum öll tekið afstöðu gegn kynbundu ofbeldi. Margt smátt gerir eitt stórt og staðbundinn árangur getur rutt veginn fyrir árangur hinum megin á hnettinum. Höfundur er verkefnastjóri hjá Félagi Sameinuðu þjóðanna á Íslandi Greinin er birt í tengslum við alþjóðlegt 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi Kynferðisofbeldi Sameinuðu þjóðirnar Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
Á Íslandi og víðsvegar um heiminn hefur baráttufólk fyrir jafnrétti kynjanna unnið fjölda sigra. Það er í raun alveg magnað að hugsa til þess hversu mikið hefur breyst. Það birtist manni kannski best þegar gömul skrif eða myndbönd eru grafin upp og komast í umræðuna. Þess vegna er svo sláandi að heyra staðreyndir á borð við þá að tíundu hverja mínútu er kona myrt af einhverjum sem hún þekkir. Þrátt fyrir að jafnréttisbaráttan sé ekki eintómir sigrar skilja fleiri hvernig hugmyndin um jafnrétti virkar og menningin og viðmiðin sem við notum til þess að meta hegðun fólks og gangverk samfélagsins hafa óneitanlega breyst líka. Við erum eftir allt ákveðnir leiðtogar í jafnrétti á heimsvísu, og getum nýtt það til góðs innlendis sem erlendis. Þessi jafnréttismenning hefur djúp áhrif á stefnu íslenskrar þróunarsamvinnu en utanríkisstefna stjórnvalda leggur höfuðáherslu á jafnrétti kynjanna, m.a. með verðmætum stuðningi við frjáls félagasamtök og stofnanir Sþ sem berjast fyrir jafnrétti kynjanna. Þarna gerum við vel í samanburði við önnur OECD ríki, og höfum gert í fjölda ára, með áþreifanlegum, lífsbjargandi áhrifum. Stjórnvöld geta þó gert mun betur með því að veita 0,7% af vergum þjóðartekjum til þróunarsamvinnu, rétt eins og þau hafa skuldbundið sig til. Fyrir rúmum tveimur árum fékk ég í hendurnar eitt stærsta tækifæri lífs míns og fékk að taka virkan þátt í þróunarsamvinnu. Um mitt ár 2022 sótti ég um starf ungliða hjá UNICEF, Barnahjálp Sameinuðu Þjóðanna í Kenía. Við tók smá bras og stuttu seinna vorum við fjölskyldan komin til Nairóbí, Kenía þar sem ég átti eftir að starfa næstu tvö árin. Ástandið í landinu var slæmt sökum söglegra þurrka sem ógnuðu landi og lífi. Vatnið er lífið fékk ég oft að heyra. Dýrin deyja fyrst og svo ... sem betur fer rigndi á endanum. Vatnið er lífið sagði fólk þá aftur, en það fékk nýja meiningu. Saurgerlar og aðrar bakteríur dafna vel þegar ofsarigning flæðir yfir þéttbyggð hverfi með lélegum innviðum og lítilli sem engri hreinlætisaðstöðu. Í fátækrahverfum (sem sumir íbúar slíkra hverfa kjósa að kalla óformlega byggð) í Kenía og víðar býr fólk sem heimurinn hefur gleymt. Þau vantar tækifæri til betri framtíðar og reyndar vantar þau sárlega klósett, rennandi vatn og sápu og þar lá mín vinna – í forvörnum gegn kóleru og öðrum smitsjúkdómum sem berast með vatni. Fljótt á litið kann það að virka einfalt að gera eitthvað í málinu en gæðum heimsins er misskipt og fyrir vikið eru ennþá börn sem glíma við Kóleru og niðurgang sem geta dregið þau til dauða. Reyndar deyja um 400.000 börn árlega því þau hafa ekki aðgang að hreinu vatni. Stjórnvöld fátækra landa og hjálparsamtök gera sitt besta með takmörkuðu fjármagni. lítinn starfshóp sem hannaði verkefni með börnum og kennurum í tíu skólum og sótti síðan fjármagn. Framkvæmdir og fræðslustörf áttu eftir að stórbæta hreinlætisaðstöðu fyrir hátt í 10.000 manns á litlum bút í Mathare hverfinu í Nairóbíborg. Niðurstöðurnar voru merkilegar en mér er eftirminnilegast snemma í ferlinu þegar ég heimsótti skóla sem hluta af undirbúningsvinnuni. Það þarf að vanda vel til verka í svona vinnu og því nauðsynlegt að vinna náið með þeim sem njóta góðs af. Þá er mikilvægt að rýna í hvernig áhrifin geta verið kynjuð og hvernig verkefni geta haft jákvæð áhrif út fyrir sitt afmarkaða svið. Hvernig getur t.d. vatns- og hreinlætis verkefni nýst í baráttunni gegn kynbundu ofbeldi. Í heimsókninni ætluðum við að rýna í verkefnið með kvenkyns kennara og unglingsstelpum. Í þessum rúmlega 600 barna skóla fundum við hinsvegar ekki eina unglingsstelpu. Kennarinn tjáði okkur það að eldri stelpurnar kæmu lítið í skólann þegar nálgaðist mánaðamót, enda þyrftu þær að vinna. Þarna var ekki um vinnu í bakaríi eða ísbúð að ræða heldur líkamlega og andlega erfið störf, t.d. að bera vatn, sinna heimilisstörfum utan eigin heimilis eða elda og selja mat fjölförnum götuhornum. Óréttlætið er ótrúlegt, og kennarinn sagði okkur næst að þetta væri ekki hættulaus iðja, því þekkt væri að stelpurnar yrðu fyrir kynferðislegu, líkamlegu og andlegu ofbeldi. Rannsóknir styðja þessu fullyðringu. Auk þess missa þessar sömu stelpur af skóla þegar þær eru á blæðingum því þær eiga engar tíðavörur. Verkefnið okkar tók mið af þessum niðurstöðum og valdefldi ungt fólk til þess að vinna gegn þessu. En skólarnir sem glíma við vandamálin eru mun fleiri en tíu og veruleiki og vandamál stúlkna og kvenna í þróunarríkjum verða ekki leyst í einni svipan. Á Íslandi höfum við náð langt hvað varðar jafnrétti kynjanna en eigum þó enn langt í land, ekki síst hvað kynbundið ofbeldi varðar. Við þurfum að gera betur og meira. Gefa í en ekki eftir. Jafnrétti er samvinnuverkefni sem má ekki afvegaleiða. Við getum öll tekið afstöðu gegn kynbundu ofbeldi. Margt smátt gerir eitt stórt og staðbundinn árangur getur rutt veginn fyrir árangur hinum megin á hnettinum. Höfundur er verkefnastjóri hjá Félagi Sameinuðu þjóðanna á Íslandi Greinin er birt í tengslum við alþjóðlegt 16 daga átak gegn kynbundnu ofbeldi.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun