Leitin að innsæinu Einar Scheving skrifar 31. janúar 2023 14:30 Á mínum yngri árum og jafnvel fram yfir fertugsaldurinn var ég í sporum sem ég óska engum að standa í - sporum sem ég hélt lengi vel að ég einn stæði í, en áttaði mig svo síðar að fjölmargir ýmst standa í eða hafa staðið í, hvort sem er til langs tíma eða tímabundið. Eflaust er hægt að kalla þessi spor ýmsum nöfnum, en í grófum dráttum mætti lýsa þeim sem einskonar tilvistarkreppu, þótt flestir tengi orðið vissulega ekki við fyrri hluta ævinnar. Mín tilvistarkreppa fólst m.a. í afar lágu sjálfsmati. Hvernig mér tókst að þróa með mér þetta lága sjálfsmat veit ég ekki, en eflaust hefur ógreindur athyglisbrestur haft eitthvað með það að gera, enda passar sá sem athyglina skortir ekki endilega í það box sem samfélagið kýs að hólfa hann. Aðeins í seinni tíð hef ég sæst við og oft á tíðum verið jafnvel þakklátur fyrir hina hliðina á peningnum, enda bregður fyrir einskonar ofurfókus, þótt erfitt geti verið fanga hann að vild og hann lúti oft í lægra haldi fyrir verkkvíða og framtaksleysi. Þótt ég kjósi sjálfur ekki að nota lyf við athyglisbresti, þá er ég þakklátur fyrir greininguna sem ég hlaut fyrir nokkrum árum, enda lærir maður að skilja sjálfan sig betur og um leið að fyrirgefa sér fyrir ákveðna vankanta og misbresti. Ég þróaði einnig snemma með mér fíknivanda og var, eins og alkohólistar lýsa gjarnan, sífellt að reyna að fylla eitthvert tómarúm innra með mér. Eins og liggur í hlutarins eðli, þá er alveg sama hvað alkinn innbyrðir mikið magn af áfengi eða öðrum efnum, tómarúmið fyllist aldrei - með þeirri aðferð a.m.k. Ég hef þó blessunarlega verið laus við bakkus í 22 ár, þökk sé SÁÁ, góðum vinum og æðri mætti og tel mína mestu gjöf að börnin mín hafi aðeins kynnst mér allsgáðum. Ein birtingarmynd hins lága sjálfsmats var að ég var stöðugt að leita að einhverjum eða einhverju sem væri með lausnina við öllum mínum vandamálum (sem flest bjuggu auðvitað að mestu leyti í hausnum á mér). Ég las hverja sjálfshjálparbókina á fætur annarri og þegar ég bjó í Bandaríkjunum heyrði ég einmitt frasann: „Hvernig geturðu vitað hvort einhver er alki eða ekki? Jú, edrú alakana er að finna við sjálfshjálparbóka-rekkann í Barnes & Noble.“ Af hverju er ég að rifja upp þessa oft miður-skemmtilegu hlið á löngu-liðnu lífskeiði eða yfirhöfuð að bera hana á torg? Ég rakst í dag á tilvitnun úr einni af þeim bókum sem ég las á sínum tíma í leit að lausnum allra minna vandamála, en það var bók eftir heimspekinginn Jiddu Krishnamurti. Fyrir þá sem ekki til hans þekkja, þá var hann stórmerkilegur maður, ekki síst fyrir þá staðreynd að eftir að hafa verið alinn upp og í raun valinn af Guðspekifélaginu (Theosophical Society) til þess að verða hinn nýi Messías, þá afneitaði hann þeirri viðurkenningu og lagði í kjölfarið þvert á móti áherslu á að maðurinn þyrfti að hafna hverskyns veraldlegri leiðsögn, enda væri sannleikann að finna innra með hverjum og einum. Hann s.s. hafnaði með öllu hverskonar tilbeiðslu og dýrkun, hvort sem það var á yfirvaldi eða gúrúum, þ.m.t. á sjálfum sér. Ég man eftir að hafa orðið fyrir ákveðinni hugljómun þegar ég las Krishnamurti, en hafði á sínum tíma einfaldlega ekki þroska til þess að meðtaka sennilega hans mikilvægustu skilaboð, þ.e. að hætta að leita að sannleikanum hjá einhverjum öðrum, heldur að treysta eigin innsæi. Ég hélt því áfram í mörg ár að leita að lausnum hjá hinum og þessum og oft var ég fullviss um að sá eða hinn væri með hina fullkomnu lausn, þótt undantekningalaust væri um tálsýn að ræða. Með þessu er ég ekki að segja að við getum ekki lært ótakmarkað af öðrum og reglulega fengið lánaða dómgreind. Það segir sig sjálft að það er okkur öllum hollt að eiga fyrirmyndir, að ekki sé minnst á alla kennarana okkar, hvort sem er í skólakerfinu eða skóla lífsins. Það sem ég hef hins vegar komist að í seinni tíð er að þessi grundvallarlexía Krishnamurti - sem mér tókst á sínum tíma að fara á mis við þótt hún hafi starað blákalt á mig - er sá vegvísir sem ég var alla tíð að leita að - að hlusta á innsæið og helst ekki láta hópþrýsting, strauma eða stefnur hafa áhrif á hlustun mína á því. Að sjálfsögðu er ég jafn breyskur og hver annar og gleymi reglulega að hlusta, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að sjaldan eða aldrei hafi mannkynið staðið frammi fyrir áskorunum sem krefjast þess jafnmikið að við stöndum með innsæinu okkar, enda atlagan að sjálfstæðri hugsun aldrei verið meiri. Höfundur er tónlistarmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Á mínum yngri árum og jafnvel fram yfir fertugsaldurinn var ég í sporum sem ég óska engum að standa í - sporum sem ég hélt lengi vel að ég einn stæði í, en áttaði mig svo síðar að fjölmargir ýmst standa í eða hafa staðið í, hvort sem er til langs tíma eða tímabundið. Eflaust er hægt að kalla þessi spor ýmsum nöfnum, en í grófum dráttum mætti lýsa þeim sem einskonar tilvistarkreppu, þótt flestir tengi orðið vissulega ekki við fyrri hluta ævinnar. Mín tilvistarkreppa fólst m.a. í afar lágu sjálfsmati. Hvernig mér tókst að þróa með mér þetta lága sjálfsmat veit ég ekki, en eflaust hefur ógreindur athyglisbrestur haft eitthvað með það að gera, enda passar sá sem athyglina skortir ekki endilega í það box sem samfélagið kýs að hólfa hann. Aðeins í seinni tíð hef ég sæst við og oft á tíðum verið jafnvel þakklátur fyrir hina hliðina á peningnum, enda bregður fyrir einskonar ofurfókus, þótt erfitt geti verið fanga hann að vild og hann lúti oft í lægra haldi fyrir verkkvíða og framtaksleysi. Þótt ég kjósi sjálfur ekki að nota lyf við athyglisbresti, þá er ég þakklátur fyrir greininguna sem ég hlaut fyrir nokkrum árum, enda lærir maður að skilja sjálfan sig betur og um leið að fyrirgefa sér fyrir ákveðna vankanta og misbresti. Ég þróaði einnig snemma með mér fíknivanda og var, eins og alkohólistar lýsa gjarnan, sífellt að reyna að fylla eitthvert tómarúm innra með mér. Eins og liggur í hlutarins eðli, þá er alveg sama hvað alkinn innbyrðir mikið magn af áfengi eða öðrum efnum, tómarúmið fyllist aldrei - með þeirri aðferð a.m.k. Ég hef þó blessunarlega verið laus við bakkus í 22 ár, þökk sé SÁÁ, góðum vinum og æðri mætti og tel mína mestu gjöf að börnin mín hafi aðeins kynnst mér allsgáðum. Ein birtingarmynd hins lága sjálfsmats var að ég var stöðugt að leita að einhverjum eða einhverju sem væri með lausnina við öllum mínum vandamálum (sem flest bjuggu auðvitað að mestu leyti í hausnum á mér). Ég las hverja sjálfshjálparbókina á fætur annarri og þegar ég bjó í Bandaríkjunum heyrði ég einmitt frasann: „Hvernig geturðu vitað hvort einhver er alki eða ekki? Jú, edrú alakana er að finna við sjálfshjálparbóka-rekkann í Barnes & Noble.“ Af hverju er ég að rifja upp þessa oft miður-skemmtilegu hlið á löngu-liðnu lífskeiði eða yfirhöfuð að bera hana á torg? Ég rakst í dag á tilvitnun úr einni af þeim bókum sem ég las á sínum tíma í leit að lausnum allra minna vandamála, en það var bók eftir heimspekinginn Jiddu Krishnamurti. Fyrir þá sem ekki til hans þekkja, þá var hann stórmerkilegur maður, ekki síst fyrir þá staðreynd að eftir að hafa verið alinn upp og í raun valinn af Guðspekifélaginu (Theosophical Society) til þess að verða hinn nýi Messías, þá afneitaði hann þeirri viðurkenningu og lagði í kjölfarið þvert á móti áherslu á að maðurinn þyrfti að hafna hverskyns veraldlegri leiðsögn, enda væri sannleikann að finna innra með hverjum og einum. Hann s.s. hafnaði með öllu hverskonar tilbeiðslu og dýrkun, hvort sem það var á yfirvaldi eða gúrúum, þ.m.t. á sjálfum sér. Ég man eftir að hafa orðið fyrir ákveðinni hugljómun þegar ég las Krishnamurti, en hafði á sínum tíma einfaldlega ekki þroska til þess að meðtaka sennilega hans mikilvægustu skilaboð, þ.e. að hætta að leita að sannleikanum hjá einhverjum öðrum, heldur að treysta eigin innsæi. Ég hélt því áfram í mörg ár að leita að lausnum hjá hinum og þessum og oft var ég fullviss um að sá eða hinn væri með hina fullkomnu lausn, þótt undantekningalaust væri um tálsýn að ræða. Með þessu er ég ekki að segja að við getum ekki lært ótakmarkað af öðrum og reglulega fengið lánaða dómgreind. Það segir sig sjálft að það er okkur öllum hollt að eiga fyrirmyndir, að ekki sé minnst á alla kennarana okkar, hvort sem er í skólakerfinu eða skóla lífsins. Það sem ég hef hins vegar komist að í seinni tíð er að þessi grundvallarlexía Krishnamurti - sem mér tókst á sínum tíma að fara á mis við þótt hún hafi starað blákalt á mig - er sá vegvísir sem ég var alla tíð að leita að - að hlusta á innsæið og helst ekki láta hópþrýsting, strauma eða stefnur hafa áhrif á hlustun mína á því. Að sjálfsögðu er ég jafn breyskur og hver annar og gleymi reglulega að hlusta, en ég ætla að leyfa mér að fullyrða að sjaldan eða aldrei hafi mannkynið staðið frammi fyrir áskorunum sem krefjast þess jafnmikið að við stöndum með innsæinu okkar, enda atlagan að sjálfstæðri hugsun aldrei verið meiri. Höfundur er tónlistarmaður.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun