Skóli á skilorði Birna Gunnlaugsdóttir skrifar 20. apríl 2022 09:32 Margir hafa áhyggjur af grunnskólagöngu barna hvort heldur eigin barna, barnabarna eða barna yfirleitt. Áhyggjur stafa oftar en ekki af vangetu skólanna til að sinna til fullnustu þörfum barnanna, líkt og lög gera ráð fyrir. Skóli án aðgreiningar, heitir sú skólastefna sem nú er rekin í landinu og gerir líkt og nafnið ber með sér, ráð fyrir að í einum og sama skólanum og bekknum sitji börn með ólíka getu og þroska. Stefnan er falleg og hugsjónin góð en hún er illa framkvæmd. Það virðist hafa gleymst að Skóli án aðgreiningar kostar peninga. Peninga, til að greiða fyrir hverskonar sérfræðiþjónustu, s.s. sérkennara, þroskaþjálfa, talmeinafræðinga, iðjuþjálfa, sálfræðinga og félagsráðgjafa. Eitthvað af þessum stöðum er til innan skólanna en mjög mikið vantar upp á að sé það viðunandi. Talmeinafræðinga og iðjuþjálfa hef ég t.d. aldrei séð í grunnskóla. Stefnan gerir ráð fyrir að skólar fái úthlutað fjármagni vegna nemenda með almenna og sértæka námserfiðleika s.s. í lestri, íslensku og stærðfræði, hegðunarerfiðleika, röskun á hreyfifærni og mál- og talörðugleika. Útdeiling þess fjármagns miðast annars vegar við nemendafjölda í skóla og hins vegar við félagslegar aðstæður í hverfi þar sem við á (10-12% allra nemenda). Þessi stefna eru því miður ekkert annað en orðin tóm. Fjárframlög til grunnskóla reiknast út frá nemendafjölda og niðurstöðum úr greiningum frá fjórum helstu stofnunum á þessu sviði í landinu; þ.e. Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Þjónustu- og þekkingarmiðstöðvar fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda, Heyrna og talmeinastöðvar Íslands og Barna- og unglingageðdeildar Íslands. Þannig að ef barn hefur sérþarfir hefur það engan rétt á sérstakri tillitssemi eða aðstoð nema það hafi fengið formlega greiningu þessara stofnana (og engra annarra á verstu tilvikunum). Þetta er einmitt á þeim aldri barnanna sem ýmislegt einstaklingsbundið kemur fram hjá þeim, s.s. athyglisbrestur, ofvirkni, einhverfuróf, Touretta Syndrom eða annað. Það tekur tíma að koma auga á sérþarfir og það sem verra er tekur það því miður enn lengri tíma að fá vandann staðfestan af sérfræðingum, eða um tvö ár. Í fjárframlögum til grunnskólanna hunsa sveitafélögin þennan veruleika algerlega. Samkvæmt stefnunni um skóla án aðgreiningar ber skólunum og þar með kennurunum að koma til móts við alla nemendur þar sem þeir eru staddir, burt séð frá greiningum. Til þess hafa þeir þó yfirleitt ekki aðra burði en að bjóða öllum upp á nokkurn veginn sama námið. Einstaka ofurmenni úr hópi kennara býr þó til nokkrar námsskrár og námsefni í einum bekk, er svo heppinn að hafa stuðning ófaglærðs starfsmanns hjá sér og hefur sérkennara og þroskaþjálfa innan seilingar sér til ráðgjafar, auk námsráðgjafa. Betra verður það aldrei. Það gefur augaleið að í þessum aðstæðum þarf kennarinn að vera vel „vopnum búinn“. Eða öllu heldur hann þarf að búa yfir góðri víðtækri þekkingu á ólíkum þörfum og þroska barna og mismunandi valkostum í námi sem og fjölbreytilegu nálgunum í kennslu. Ekki má gleyma uppeldisfræðinni s.s. valkostum við agastjórnun og hvötum til náms. Samkvæmt þessu þarf kennarinn síðan að vinna sérhvern dag. Það vantar ekki að iðulega komi fram í opinberum skýrslum um þessi mál hversu mikilvægt sé að efla starf umsjónakennara. Eru þeir þá svona slakir? Eru þeir latir? Kannski bara illa að sér? Eða eru þeir kannski miklu frekar bæði verkfæralausir og afar illa launaðir? Tíð og langvarandi veikindi grunnskólakennara eru staðreynd. Þess sér merki hjá VIRK endurhæfingarstöð og er engin furða. Það að vilja vera sá fagmaður sem numið var til og kennarinn hefur þróað en hafa ekki til þess bjargir, er ávísun á kulnun í starfi. Laun sem eru langt undir lægstu launum sambærilegra sérfræðinga bæta ekki úr skák. Hagsmunir barna og hagsmunir grunnskólakennara fara algerlega saman. Eftir að grunnskólarnir fóru til reksturs sveitafélaga í stað ríkis, hefur allur stjórnunarstíll og samskipti undir- og yfirmanna breyst. Á þeim 25 árum, sem liðin eru frá þessum breytingum – sama tíma og nýfrjálshyggjan hefur skotið djúpum rótum í íslensku þjóðfélagi – eru skólastjórar nú fyrst og fremst yfirmenn og faglegir leiðtogar kennaranna, en flati stjórnunarstíllinn þar sem allir unnu að sameiginlegu markmiði er horfinn. Ólíkt því sem áður var er kennsla ekki lengur hluti af starfi skólastjórans. Vilji kennari fá að vita hvernig fjármagni til skóla hans er ráðstafað, kemur í ljós að sveitafélögin fara ekki fram á það við grunnskólana að gera sér fjárhagsáætlun og því undir hælinn lagt hvort fjárhagsáætlun skólans sé til. Skólastjórar leggja ekki lengur fram reikninga skóla fyrir kennarana og annað starfsfólk. Í flestum skólum er það því algerlega á huldu fyrir kennurum, hvaða rétt á stuðningi og faglegri aðstoð þeir hafa. Reikningar liggja ekki uppi á borðinu og rekstur skólastarfsins því á engan hátt gagnsær. Það er ljóst að íslenskir grunnskólar eru í ógöngum, mismiklum eftir stærð, samsetningu og staðsetningu á landinu. Ég veit að við erum ansi mörg sem teljum að það gangi ekki lengur. Við erum þjóð sem bæði getur og hefur efni á afbragðs góðum grunnskólum. Meðal meirihluta almennings hefur dómur í raun þegar verið upp kveðinn, en hvert verður framhaldið? Sveitastjórnarkosningar eru á næsta leyti. Nú er tækifærið til að spyrja frambjóðendur um grunnskólana í þínu kjördæmi og fella þinn dóm í kjölfar svaranna. Höfundur er grunnskólakennari og frambjóðandi til formennsku í Kennarafélagi Reykjavíkur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Grunnskólar Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Margir hafa áhyggjur af grunnskólagöngu barna hvort heldur eigin barna, barnabarna eða barna yfirleitt. Áhyggjur stafa oftar en ekki af vangetu skólanna til að sinna til fullnustu þörfum barnanna, líkt og lög gera ráð fyrir. Skóli án aðgreiningar, heitir sú skólastefna sem nú er rekin í landinu og gerir líkt og nafnið ber með sér, ráð fyrir að í einum og sama skólanum og bekknum sitji börn með ólíka getu og þroska. Stefnan er falleg og hugsjónin góð en hún er illa framkvæmd. Það virðist hafa gleymst að Skóli án aðgreiningar kostar peninga. Peninga, til að greiða fyrir hverskonar sérfræðiþjónustu, s.s. sérkennara, þroskaþjálfa, talmeinafræðinga, iðjuþjálfa, sálfræðinga og félagsráðgjafa. Eitthvað af þessum stöðum er til innan skólanna en mjög mikið vantar upp á að sé það viðunandi. Talmeinafræðinga og iðjuþjálfa hef ég t.d. aldrei séð í grunnskóla. Stefnan gerir ráð fyrir að skólar fái úthlutað fjármagni vegna nemenda með almenna og sértæka námserfiðleika s.s. í lestri, íslensku og stærðfræði, hegðunarerfiðleika, röskun á hreyfifærni og mál- og talörðugleika. Útdeiling þess fjármagns miðast annars vegar við nemendafjölda í skóla og hins vegar við félagslegar aðstæður í hverfi þar sem við á (10-12% allra nemenda). Þessi stefna eru því miður ekkert annað en orðin tóm. Fjárframlög til grunnskóla reiknast út frá nemendafjölda og niðurstöðum úr greiningum frá fjórum helstu stofnunum á þessu sviði í landinu; þ.e. Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Þjónustu- og þekkingarmiðstöðvar fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda, Heyrna og talmeinastöðvar Íslands og Barna- og unglingageðdeildar Íslands. Þannig að ef barn hefur sérþarfir hefur það engan rétt á sérstakri tillitssemi eða aðstoð nema það hafi fengið formlega greiningu þessara stofnana (og engra annarra á verstu tilvikunum). Þetta er einmitt á þeim aldri barnanna sem ýmislegt einstaklingsbundið kemur fram hjá þeim, s.s. athyglisbrestur, ofvirkni, einhverfuróf, Touretta Syndrom eða annað. Það tekur tíma að koma auga á sérþarfir og það sem verra er tekur það því miður enn lengri tíma að fá vandann staðfestan af sérfræðingum, eða um tvö ár. Í fjárframlögum til grunnskólanna hunsa sveitafélögin þennan veruleika algerlega. Samkvæmt stefnunni um skóla án aðgreiningar ber skólunum og þar með kennurunum að koma til móts við alla nemendur þar sem þeir eru staddir, burt séð frá greiningum. Til þess hafa þeir þó yfirleitt ekki aðra burði en að bjóða öllum upp á nokkurn veginn sama námið. Einstaka ofurmenni úr hópi kennara býr þó til nokkrar námsskrár og námsefni í einum bekk, er svo heppinn að hafa stuðning ófaglærðs starfsmanns hjá sér og hefur sérkennara og þroskaþjálfa innan seilingar sér til ráðgjafar, auk námsráðgjafa. Betra verður það aldrei. Það gefur augaleið að í þessum aðstæðum þarf kennarinn að vera vel „vopnum búinn“. Eða öllu heldur hann þarf að búa yfir góðri víðtækri þekkingu á ólíkum þörfum og þroska barna og mismunandi valkostum í námi sem og fjölbreytilegu nálgunum í kennslu. Ekki má gleyma uppeldisfræðinni s.s. valkostum við agastjórnun og hvötum til náms. Samkvæmt þessu þarf kennarinn síðan að vinna sérhvern dag. Það vantar ekki að iðulega komi fram í opinberum skýrslum um þessi mál hversu mikilvægt sé að efla starf umsjónakennara. Eru þeir þá svona slakir? Eru þeir latir? Kannski bara illa að sér? Eða eru þeir kannski miklu frekar bæði verkfæralausir og afar illa launaðir? Tíð og langvarandi veikindi grunnskólakennara eru staðreynd. Þess sér merki hjá VIRK endurhæfingarstöð og er engin furða. Það að vilja vera sá fagmaður sem numið var til og kennarinn hefur þróað en hafa ekki til þess bjargir, er ávísun á kulnun í starfi. Laun sem eru langt undir lægstu launum sambærilegra sérfræðinga bæta ekki úr skák. Hagsmunir barna og hagsmunir grunnskólakennara fara algerlega saman. Eftir að grunnskólarnir fóru til reksturs sveitafélaga í stað ríkis, hefur allur stjórnunarstíll og samskipti undir- og yfirmanna breyst. Á þeim 25 árum, sem liðin eru frá þessum breytingum – sama tíma og nýfrjálshyggjan hefur skotið djúpum rótum í íslensku þjóðfélagi – eru skólastjórar nú fyrst og fremst yfirmenn og faglegir leiðtogar kennaranna, en flati stjórnunarstíllinn þar sem allir unnu að sameiginlegu markmiði er horfinn. Ólíkt því sem áður var er kennsla ekki lengur hluti af starfi skólastjórans. Vilji kennari fá að vita hvernig fjármagni til skóla hans er ráðstafað, kemur í ljós að sveitafélögin fara ekki fram á það við grunnskólana að gera sér fjárhagsáætlun og því undir hælinn lagt hvort fjárhagsáætlun skólans sé til. Skólastjórar leggja ekki lengur fram reikninga skóla fyrir kennarana og annað starfsfólk. Í flestum skólum er það því algerlega á huldu fyrir kennurum, hvaða rétt á stuðningi og faglegri aðstoð þeir hafa. Reikningar liggja ekki uppi á borðinu og rekstur skólastarfsins því á engan hátt gagnsær. Það er ljóst að íslenskir grunnskólar eru í ógöngum, mismiklum eftir stærð, samsetningu og staðsetningu á landinu. Ég veit að við erum ansi mörg sem teljum að það gangi ekki lengur. Við erum þjóð sem bæði getur og hefur efni á afbragðs góðum grunnskólum. Meðal meirihluta almennings hefur dómur í raun þegar verið upp kveðinn, en hvert verður framhaldið? Sveitastjórnarkosningar eru á næsta leyti. Nú er tækifærið til að spyrja frambjóðendur um grunnskólana í þínu kjördæmi og fella þinn dóm í kjölfar svaranna. Höfundur er grunnskólakennari og frambjóðandi til formennsku í Kennarafélagi Reykjavíkur.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun